کالبدشکافی شکست استارتاپ ها

سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپ‌ها در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۱ بسیار پربازده بوده است، در این سه ماهه، شاهد ۳۹۰ مگاراند بیش از ۱۰۰ میلیون دلاری و ۲۸۹۳ مورد عرضه اولیه و خروج از چرخه ادغام و تصاحب شرکت‌ها از طریق خرید، بوده‌ایم (که این یعنی ۱۰۹ درصد افزایش نسبت به سال قبل). البته، این فعالیت، تنها یک روی سکه سرمایه‌گذاری خصوصی است.

بسیاری از استارتاپ‌ها، به جای اینکه شاهد ورود سرمایه جدید باشند، در عوض، به خاطر عوامل مختلفی از جمله افزایش رقابت (KupiVIP)، عدم وجود استراتژی جذب مشتری (Abundant Robotics) و مدل‌های کسب و کار ناشیانه (Yelo)، به کل منحل شدند. اگرچه این چالش‌ها هر کدام قابل حل و برطرف شدن هستند، اما در بسیاری از موارد، وقتی با فشارهای ناشی از پاندمی کرونا همراه شده‌اند، تبدیل به عوامل نابود کننده‌ای شده‌اند.

در ادامه، می‌توانید بررسی‌های ۸ استارتاپی که از ماه ژوئن سال ۲۰۲۱ تا به امروز به کلی منحل شدند را مطالعه کنید:

YCloset

عنوان: اپلیکیشن اجاره مد و لباس YCloset با پشتیبانی Alibaba بعد از ۵ سال منحل شد.

محصول: YCloset

YCloset (یک استارتاپ اجاره مد و لباس) که علی‌رغم کسب ۷۰ میلیون دلار سرمایه از زمان تاسیسش در سال ۲۰۱۵، در اوایل ماه جولای منحل شد. در طول فرآیند منحل شدن، شرکت طرح‌هایی برای خاتمه دادن پشتیبانی از فروش محصولات و کانال‌های آنلاینش تا ۱۵ام ماه آگوست ارائه داد. YCloset هم دقیقا همانند همتایان آمریکایی‌‌اش (Rent the Runaway و Stitch Fix)، مدل درآمدش از طریق فروش اشتراک بود و برای کاربرانش، امکان اجاره کردن لباس‌های برند و مد را فراهم می‌ساخت.

Technode، مشکلات بیشتری از این بازار را افشاء کرده است:

«فروپاشی YCloset زمانی آغاز شد که سرمایه‌گذار آن، به بازار اجاره مد و لباس تمایل پیدا کرد، که اثبات شده بود به سرمایه زیادی نیاز دارد. YCloset در طول فعالیتش، سعی داشت زیر بار هزینه‌های سنگین حمل و نقل، خشک‌شویی و عقب نماندن از آخرین مدهای روز، کمر خم نکند».

KupiVIP & Mamsy

عنوان: منحل شدن خرده‌فروشی پیشتاز آنلاین روسی KupiVIP

محصول: KupiVIP & Mamsy

شرکت خرده‌فروشی تجارت الکترونیک ارائه دهنده تخفیف KupiVIP و سیستم همکاری آن یعنی Mamsy بعد از برنده شدن Yandex در معامله خرید شرکت در ماه جولای، منحل شدند. KupiVIP که در سال ۲۰۰۸ تاسیس شد، یکی از ۱۰ سایت تجارت الکترونیک برتر روسیه بود – در واقع، در سال ۲۰۱۲، ارزش آن ۴۰۰ میلیون دلار بود. اما، هر چه رقابت در این زمینه افزایش یافت، رتبه این کسب و کار کاهش پیدا کرد تا جایی که بالاخره نهایتا در سال ۲۰۲۰ به جایی رسید که سالانه، ۱۰ درصد کاهش درآمد فروش داشت.

علی‌رغم  درآمد ۱۲۰ میلیون دلاری اعلامی این شرکت، KupiVIP نتوانست با غول‌های تجارت الکترونیک در حال ظهور، از جمله Wildberries و Lamoda رقابت کند و در نتیجه، شرکت مادر و پیش‌کسوت در این زمینه، کارش به تعطیلی و منحل شدن کشید. دیوید واروکوایر از اعضای هیئت مدیره KupiVIP می‌گوید:

«KupiVIP سعی داشت به تنها کسب و کار موجود در زمینه فعالیت‌ وبسایت‌ها، اپلیکیشن‌های موبایل و فروشگاه‌های خروده‌فروشی فیزیکی تبدیل شود. با توجه به بزرگی این بازار روسی، تمام این اهداف و آرزوها به سرمایه هنگفتی نیاز داشت…
از آنجایی که وجهه بین‌المللی چندان به نفع ما نبود، در نتیجه خیلی از دست‌اندرکاران محلی نمی‌توانستند یا رغبتی برای سرمایه‌گذاری در شرکت نداشتند».

Abundant Robotics

عنوان: منحل شدن شرکت ساخت ربات درو کردن میوه‌جات

محصول: Abundant Robotics

توسعه‌دهنده ربات درو کننده سیب، یعنی Abundant Robotics اعلام کرد که در اوایل ماه جولای، برای همیشه منحل خواهد شد. Abundant ادعا کرده است که، علی‌رغم به دست آوردن ۱۰ میلیون دلار از طریق طرح سرمایه‌گذاری خطرپذیر و سرمایه‌های دیگر از اتحادیه تحقیقات میوه‌جات و درختان واشنگتن، نتوانسته است در توسعه محصول مورد نیاز بازار در زمان پاندمی ویروس کرونا موفق عمل کند.

قبل از انتشار این اعلامیه، شرکت تمام دارایی‌های فکری و ایده‌پردازی و دارایی‌های فیزیکی خود را به فروش گذاشت، که شامل تعدادی از حق امتیازهای کامل شرکت برای توسعه ربات درو کننده میوه‌جات قابل کنترل توسط رایانه نیز بود. مدیر عامل Abundant، دَن اِستیر اعلام کرد که:

“بعد از مجموعه‌ای از آزمایش‌های تجاری نویدبخش با ربات‌های درو کننده سیب، شرکت نتوانست سرمایه کافی برای ادامه توسعه و ایجاد یک سیستم تولید جمع‌آوری کند.”

Yelo

عنوان: منحل شدن اپلیکیشن بانکداری نوین مبتنی بر ماتریس Yelo

محصول: Yelo

در جولای سال ۲۰۲۱، شاهد منحل شدن Yelo بودیم (یک سیستم بانکی که جامعه هدفش، بیشتر کارمندان دارای شغل آزاد بود). پس از گذراندن یک دوره عالی در سال ۲۰۱۹ و دستیابی به تعداد دانلود چشمگیر ۴ میلیون بار، شرکت به خاطر مدل کسب و کارش، با مشکلاتی مواجه شد که به واسطه پاندمی ویروس کرونا، این مشکلات چند برابر بیشتر شدند. اگرچه هیچ بیانیه رسمی از طرف شرکت منتشر نشد، اما در ماه جولای، یک منبع ناشناس نزدیک به شرکت عنوان کرد:

“Yelo در یک ماه اخیر تمام عملیات بانکی خود را متوقف و در طول چند ماه گذشته، تمام کارمندانش را مرخص کرده است.”

Orthrus Studios

عنوان: توسعه‌دهنده بازی ویدئویی Distant Kingdoms یعنی Orthrus Studios پس از منحل شدن کل تیمش، تعطیل شد

محصول: Orthrus Studios

استودیو سازنده بازی‌های ویدئویی اسکاتلندی Orthrus Studios پس از انتشار بازی ویدئویی فانتزی خود با نام Distant Kingdoms در ماه مه، منحل شد. تیم ۱۰ نفره این شرکت، از جمله موسس آن یعنی اولیور وی اسمیت، همه فعالیت‌ها را متوقف کرد.

اسمیت در یک بیانیه در صفحه لینکدینش اعلام کرد:

“از امروز، من و کل تیمم در Orthrus Studios بازنشسته شدیم.

ما برای Distant Kingdoms از هیچ تلاشی دریغ نکردیم، اما گاهی کار و محصول خوب، کافی نیستند.

من از تمام افرادی که در طول این ۴.۵ سال کمک کردند تا رویایمان را به واقعیت بدل کنیم، صمیمانه سپاسگذارم. تمام همکاران من، افراد فوق‌العاده با استعدادی هستند، به نظر من بعضی از آنها، ذهن‌های بزرگ آینده توسعه بازی‌های ویدئویی خواهند بود.”

Houseparty

عنوان: شرکت Epic Games، Houseparty و ویژگی چت ویدئویی Fortnite mode را از ماه اکتبر منحل می‌کند

محصول: Houseparty

در ابتدای ماه سپتامبر، Epic Games اعلام کرد که از ماه اکتبر، دیگر همکاری با Houseparty را ادامه نخواهد داد. Epic این برنامه چت ویدئویی را در سال ۲۰۱۹ به مبلغ ۳۵ میلیون دلار خریداری کرد تا قابلیت چت ویدئویی زنده برای بازیکنان Fortnite فراهم کند. اگرچه این شرکت، هیچ دلیل واضح و روشنی برای منحل کردن این سیستم نیاورده است، اما بسیاری از مردم، اینطور برداشت می‌کنند که این برنامه، از لحاظ مالی برای شرکت صرفه اقتصادی نداشته است.

در یک پست وبلاگی، Epic عنوان کرد که کارمندان Houseparty در تیم‌های دیگر پخش خواهند شد تا روی توسعه قابلیت‌های فضای مجازی در مقیاس metaverse تمرکز کنند، این نشان داد که Epic قصد دارد به سمت توسعه محیط مجازی با مقیاس بسیار بزرگ‌تری روی آورد:

“خب، حرکت بعدی چیست؟ تیم Houseparty در بخش‌های دیگر خانواده بزرگ Epic Games، در حال کار بر روی ایجاد روش‌های نوین برای ایجاد تعاملات فضای مجازی پایدارتر و راحت‌تر در مقیاس metaverse هستند.”

Clickety

عنوان: منحل شدن Clickety

محصول: Clickety

در انتهای ماه آگوست، تیم ابزار مدیریت پروژه Clickety اعلام کرد که در حال منحل شدن است. به مشتریان اعلام شد که با شرکت تماس حاصل کنند تا فایلی حاوی اطلاعات مربوط به “عضویت در گروه‌ها، کامنت یا نظر گذاری دستی، یادداشت‌های افراد و اسامی مستعار ترکیبی” را دریافت کنند، در غیر این صورت، تمام اطلاعات در تاریخ ۱ اکتبر به صورت دائمی حذف خواهند شد. لوک کانیز، موسس این طرح، هیچ دلیل خاص و روشنی برای منحل کردن طرح نیاورد، صرفا اعلام کرد که:

“ما به چیزی که ساختیم بسیار افتخار می‌کنیم. دلمان برای استفاده از آن تنگ خواهد شد. و هنوزم که هنوزه، معتقدیم چیزی که داشتیم می‌ساختیم، یعنی ابزار قدرتمندی برای کمک به افرادی که شغلشان حول کار افراد دیگر است، هنوز هم مورد نیاز است. اما دیگر نمی‌توانیم به کارمان ادامه دهیم.”

Mastree

عنوان: Unacademy، پس از یک سال صاحب امتیاز بودن، Mastree را منحل می‌کند

محصول: Mastree

Unacademy پلتفرم آموزش آنلاین خود یعنی Mastree را پس از خرید پر مخاطره آن با مبلغ ۵ میلیون دلار، منحل کرد. Unacademy اعلام کرد که از بین ۲۴۰ کارمند بخش Mastree صد و نود تای آن‌ها در بخش‌های دیگر کسب و کار پخش خواهند شد، اما موسسان همکار Mastree یعنی شری گویال و رویال جین، به خواست خودشان، کاملا از هم جدا شدند. گاوراو مونجال، موسس و مدیر اجرایی Unacademy در یک پست اینترنتی اعلام کرد که:

“خطاب به همه، پس از تعداد زیادی آزمون و خطا، تصمیم گرفتیم که عملیات و فعالیت‌هایمان در بخش Mastree را متوقف کنیم. از شری و رویال به خاطر انجام هر چه سریع‌تر کارها و تلاش برای یافتن روش‌های دیگر برای ادامه کار ممنونم، اما همه ما به اتفاق تصمیم گرفتیم که کار را تعطیل کنیم.”

کالبدشکافی شکست استارتاپ، آپدیت دوم سال ۲۰۲۱ (۱۶ ژانویه سال ۲۰۲۱)

بیش از ۱ سال از شیوع و همه‌گیر شدن ویروس کرونا می‌گذرد و شرکت‌های بسیاری موفق شدند از جو متزلزل و آینده نامعلومی که به واسطه این پاندمی به وجود آمد، جان سالم به در ببرند یا حتی رشد کنند: در سه ماهه اول سال ۲۰۲۱، شاهد رکوردشکنی انتقال سرمایه به سمت حوزه fintech بودیم و در عین حال، سرمایه‌های حوزه خرده‌فروشی نیز، همچنان سال به سال به سه برابر شدن ادامه می‌دهد.

اما همه شرکت‌ها، نتوانسته‌اند این موج ورود سرمایه را به سمت موفقیت سوق دهند. در کنار کووید ۱۹، چالش‌های دیگری همچون بازارهای اشباع شده (SuperData Research)، سوء مدیریت (Katerra) و سختی‌های افزایش دامنه فعالیت‌ها (Hey Tiger) – باعث شدند برخی شرکت‌ها به کلی منحل شوند.

در ادامه، می‌توانید بررسی‌های پس از شکست ۱0 استارتاپ که از فوریه سال ۲۰۲1 تعطیل شدند را مطالعه نمایید.

Katerra

عنوان: Katerra، فرآیند نظارت قضایی ایالات متحده را به منظور انجام جبران مالی آغاز می‌کند

محصول: Katerra

استارتاپ ساختمان پیش‌ساخته Katerra، در اوایل ماه ژوئن سال ۲۰۲۱، اعلام ورشکستگی کرد. این استارتاپ پیشرو و بسیار موفق که توسط SoftBank پشتیبانی میشد، در سال ۲۰۱۸، ارزشی به مقدار ۳ میلیارد دلار داشت و تقریبا ۱.۵ میلیارد دلار سرمایه از طریق سرمایه‌گذارانی همچون Kosla Ventures و Greenoaks Capital Management به دست آورد.

اگرچه شرکت، دلیل اصلی شکست و ورشکستگی‌اش را سوء مدیریت اعلام کرد، اما فروپاشی سرمایه‌گذار اصلی آن یعنی Greensill Capital، سه ماه قبل از منحل شدن استارتاپ نیز، نقش مهمی در این زمینه ایفا کرد. اگرچه SoftBank به صورت مستقیم سرمایه Katerra را تامین می‌کرد، اما Greensill (از جمله دریافت کنندگان سرمایه طرح SoftBank Vision) نیز، از تامین‌کنندگان سرمایه Katerra بود که همین امر، بیان کننده چند لایه بودن ذات کمپانی SoftBank است.

این سقوط دومینویی، منجر به این سوال می‌شود  که آیا واقعا می‌توان به طرح سرمایه SoftBank Vision اعتماد کرد؟ به خصوص که در سال ۲۰۱۹ هم، نمونه شکست استارتاپ WeWork که سرمایه‌گذار اصلی آن SoftBank بود، در کارنامه این کمپانی قرار دارد.

مسئول ارشد نقل و انتقالات Katerra، مارک لایبمن می‌گوید:

“طرح عملیات چند مرحله‌ای ما، به سرعت توسعه یافت و مراحل آن عبارت بودند از برقراری روابط و همکاری‌های باثبات با ایالات متحده، تداوم کسب و کارهای بین‌المللی، پیشرفت در به فروش رساندن دارایی‌های کلیدی، ایمن کردن سرمایه‌گذاری وام اخذ شده از طریق طرح debtor-in-possession و اعمال فرآیند ساختاربندی مجدد داخلی بود. ما قدردان تلاش و پشتیبانی بی‌وقفه تیم Katerra و دیگر همکارانمان در این برهه مشکل هستیم.”

Madefire

عنوان: استارتاپ کتاب‌های مصور دیجیتالی Madfire منحل می‌شود

محصول: Madfire

Madfire، یک استارتاپ کتاب‌های مصور دیجیتالی، در اوایل ماه آوریل سال ۲۰۲۱، در لیست طرح تخصیص سود برای بستانکاران (ABC) قرار گرفت، که یک روش محترمانه برای بیان ورشکستگی رسمی شرکت است. این اعلام، برای بسیاری از کاربران Madfire غافلگیر کننده بود، چون به خیلی از کاربران، وعده دانلود خریدهایشان تا انتهای ماه داده شده بود. اپلیکیشن Madfire توسط تعدادی از برنامه‌های کتاب‌های مصور دیجیتالی، از جمله Archie Unlimited و IDW اداره میشد (که آن‌ها هم منحل شدند). این شرکت، به جای بهره‌گیری از هنرمندانی همچون دیو گیبونز و سرمایه‌گذارانی همچون Drake، در عوض در میدان رقابت ناکام ماند. دلیلش هم، در گزارش Beat آمده است:

“پلتفرم‌های کتاب‌های مصور دیجیتالی، چندین بار تلاش کردند تا در بازی ایجاد کسب و کار اختصاصی حرفی برای گفتن داشته باشند، اما هیچکدام حتی به گرد پای Madfire هم نرسیدند. اما در نهایت، خوانندگان با رفتارهای خریدشان حرف خود را به صراحت اعلام کردند: مردم کتاب‌های مصور رایگان، کتاب‌های مصور فیزیکی و سایت آمازون (comiXology) را ترجیح می‌دهند.”

شرکتAerion

عنوان: شرکت Aerion Supersonic منحل شده و تمام طرح‌های ساخت جت‌های اداری پر سرعت بی‌صدا نیز کنار گذاشته می‌شوند

محصول: شرکت Aerion

شرکت Aerion، یک استارتاپ مهندسی هوافضایی، به صورت ناگهانی در انتهای ماه مه ۲۰۲۱، انحلال خود را اعلام کرد. این شرکت، به خاطر توسعه و ایجاد طرح تکنولوژی‌ای که برای جت‌های فراصوت AS2 امکان پرواز بدون شکست دیوار صوتی را فراهم می‌کرد، مورد توجه واقع شد. اگرچه این شرکت، همکاری‌هایی با شرکت‌های بویینگ، جنرال الکتریک و NetJets داشت و در طرح‌های گزارش شده‌اش اعلام کرد که قصد دارد اولین جت خود را تا سال ۲۰۲۴ به پرواز درآورد و تا سال ۲۰۲۶، خدمات تجاری‌اش را آغاز کند. اما در نهایت در برابر چالش‌های مرتبط با جمع‌آوری سرمایه لازم از پای درآمد. در بیانیه شرکت آمده است:

“برنامه جت تجاری مافوق صوت AS2 تمام الزامات فنی، بازار، قوانین و زیست‌محیطی را دارا بود و ارزش بازار برای بخش جدید فراصوت در صنعت هوایی با توجه به پیش‌فروش و سفارشات جت‌های AS2 بالغ بر ۱۱.۲ میلیارد دلار بود.

اما، با وضعیت سرمایه فعلی، مسجل شد که پیش رفتن در راستای برنامه زمانی و فراهم آوردن سرمایه کافی برای نهایی‌سازی خط تولید AS2 بسیار مشکل و بعید است.

با توجه به این شرایط، شرکت Aerion اکنون در حال انجام اقدامات لازم برای برخورداری از شرایط سرمایه‌ای بهتر است.”

Periscope

عنوان: بدرود Periscope

محصول: Periscope

Periscope، اپلیکیشن ارتباط ویدئویی زنده که منجر به محبوب و مرسوم شدن ارتباط ویدئویی در دستگاه‌های تلفن همراه شد، تا پایان ماه مارس سال ۲۰۲۱ منحل می‌شود . ۶ سال پس از تاسیس Periscope، در دسامبر سال ۲۰۲۰، توییتر (که در سال ۲۰۱۵ حق امتیاز Periscope را به مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار خریداری کرد) اعلام کرد که به خاطر مشکلات استفاده از برنامه، آن را منحل می‌کند. Periscope به عنوان یک برنامه خدماتی یکه و تنها، در سال ۲۰۱۶، یعنی در زمانی که توییتر قابلیت‌های ارتباط ویدئویی آنلاین خودش را اعلام کرد، دیگر توجیه وجودی نداشت. اما وبسایت Periscope با آرشیوی از پخش‌های عمومی فعال باقی خواهد ماند و کاربران، خواهند توانست که داده‌های خود را از طریق توییتر دانلود کنند. توییتر اعلام کرد:

“حقیقت این است که برنامه Periscope، در وضعیت نگهداری ناپایداری قرار گرفته و مدت‌هاست که در این وضعیت قرار دارد.

اگرچه وقت آن است که با آن خداحافظی کنیم، اما میراث Periscope فراتر از مرزهای خود برنامه باقی خواهند ماند.

قابلیت‌ها و مشخصه‌های تیم Periscope و زیرساخت آن، همین الان هم توییتر را از این رو به آن رو کرده‌اند و ما اطمینان داریم که، ارتباط ویدئویی زنده هنوز پتانسیل دستیابی به مخاطبین زیاد در داخل توییتر را دارا است.”

SuperData Research

عنوان: شرکت Nielsen بخش بازی‌سازی SuperData را منحل می‌کند.

محصول: SuperData Research

بخش تحقیقات بازار SuperData Research، در ماه مارس سال ۲۰۲۱ توسط Nielsen Sports (که بخش تحقیقاتی را در سال ۲۰۱۸ با نیت کمک به بهبود محصولات خودش به دست گرفت) تعطیل شد. اگرچه Nielsen هیج دلیل خاصی برای تعطیلی این بخش نیاورد، اما اعلام کرد که از ارائه خدمات gaming یا بازی به عنوان مدل کسب و کار دست می‌کشد و در عوض، آن را به عنوان یکی از مزایای اضافه بر محصولات Nielsen Sports ارائه خواهد داد. ژورنال Sports Business گزارش کرده است که  رقابت در بازار و پیچیدگی‌های به وجود آمده به واسطه پاندمی ویروس کووید ۱۹، منجر به این تصمیم شده است:

“مدیران اجرایی صنعت ورزشی، وقتی از این نقل و انتقال اطلاع پیدا کردند، به SBJ اعلام کردند که بازار داده‌های gaming اشباع شده. بدتر از آن اینکه، صنعت ورزش به واسطه پاندمی ویروس کرونا، آنطور که انتظار می‌رفت گسترش نیافته است.”

Hubba

عنوان: از Hubba به بخش انحلال

محصول: Hubba

استارتاپ تجارت الکترونیک واقع در کانادا به نام Hubba، در ماه فوریه سال ۲۰۲۱ تعطیل می‌شود . شرکت، که در گزارش‌های مالی آمده است بالغ بر ۵۹ میلیون دلار درآمد داشته است، قصد داشت به برقراری ارتباط مستقیم خرده‌فروشان با برندهای نوظهور کمک کرده تا توجه مردم را به محصولات جدید جلب کنند و فرآیند خرید را نیز تسهیل کنند. این اعلامیه، هم برای آنهایی که با موفقیت‌های اخیر شرکت و برنامه‌های IPO آشنا بودند و هم برای کارمندان شرکت که به صورت ناگهانی از ابتدای ماه از کار بیکار شدند، غافلگیر کننده بود. بر اساس گفته‌های Betakit:

“مشخص نیست که پاندمی کووید ۱۹ تا چه حد درآمد و رشد و جذب مشتری Hubba را تحت تاثیر قرار داده است. اما، منبع خبری Betakit ادعا کرده است که به طول چندین ماه، رقابتی بین Zifkin و هیئت مدیره Hubba در ارتباط با قابل اعتماد بودن شرکت وجود داشته است.”

Hey Tiger

عنوان: یک نامه خداحافظی از طرف موسس ما، سیان تاعید

محصول: Hey Tiger

برند اخلاقی شکلاتی Hey Tiger اعلام کرد که در اوایل ماه مه سال ۲۰۲۱ (۳ سال پس از تاسیس) تعطیل خواهد شد. ماموریت این شرکت دو چیز بود: تولید محصولات شکلاتی با کیفیت و در عین حال، شناسایی و معرفی مشکلات موجود در صنعت کاکائو. این شرکت، نه تنها متعهد به استفاده از مواد تشکیل دهنده قابل اطمینان بود، بلکه همچنین کارهای خیرانه‌ای نیز در راستای مبارزه با کودک کاری و فقر در مزارع کاکائو انجام می‌داد. اگرچه شرکت مشتریان وفاداری داشت، اما با وسعت عملیات‌ها و سودده بودن به شکلی که بتواند همزمان به اهداف اجتماعی‌اش نیز برسد، مشکل داشت. در یکی از پست‌های کانال اینستاگرام شرکت نوشته شده است:

“اما همچون هر استارتاپ دیگری، زمانی فرا می‌رسد که باید به ماندگاری و سودده بودن بلند مدت شرکت نیز نظر داشت. اگرچه ما کسب و کاری را طراحی کردیم که مشتریان مسلما عاشق آن هستند، اما مشخص شد که رسیدن به سوددهی کافی به منظور ادامه اهداف اجتماعی، سخت‌تر از این حرف‌هاست. همانطور که وسعت تولید شکلات ما رشد می‌کرد، تنش‌های بین اصولی که باعث می‌شدند Hey Tiger خاص باشد نیز افزایش می‌یافت. در نهایت، اگرچه در رسیدن به یک هدف موفق بودیم، اما نتوانستیم به اهداف دیگرمان نیز جامه عمل بپوشانیم.”

Beam

عنوان: FTC، اپلیکیشن پس‌انداز Beam که یک مجموعه آزمایشی بود را تعطیل می‌کند

محصول: Beam

اپلیکیشن پس‌انداز تلفن همراه Beam، بر اساس تصمیم کمیسیون تجارت فدرال تعطیل شد. این اپلیکیشن (که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد) در ابتدا با عنوان “اولین حساب پس‌انداز پر سود محرک برای ۹۹ درصد” معروف شد که نه تنها سود ۷ درصد ارائه می‌داد، بلکه دسترسی ۷/۲۴ به حساب‌های پس‌انداز مشتریان ارائه می‌داد. اما، بررسی‌های CNBC در سال ۲۰۲۰ نشان داد که هزاران مشتری نتوانسته‌اند پول‌های خود را از حساب‌هایشان برداشت کنند، که در نهایت باعث شد FTC این اپلیکیشن را تعطیل کرده و از ایجاد کسب و کار مشابه با آن در آینده نیز جلوگیری کند. مدیر بخش امور حفاظت از حقوق مشتریان FTC، دنیل کافمن اعلام کرد:

“درس عبرت برای اپلیکیشن‌های بانکداری تلفن همراه و دیگر خدمات مشابه کاملا روشن است: در مورد توانایی مشتریانتان در دسترسی به پولشان در مواقعی که به آن نیاز دارند، دروغ نگویید.”

JAAK

عنوان: استارتاپ نوظهور موسیقی بلاکچین Jaak منحل شد

محصول: JAAK

JAAK، استارتاپ موسیقی بلاکچین واقع در انگلستان اعلام کرد که از اواخر ماه مارس سال ۲۰۲۱، اکثر خدماتش را از دور خارج می‌کند. هدف JAAK از توسعه شبکه پیشگام بلاکچین خود با نام KORD، این بود که یک دیدگاه جهانی نسبت به حقوق آثار ذهنی و اطلاعات پرداخت ایجاد کند تا به هنرمندان کمک کند حقوق مالکیت را مدیریت کرده و ناسازگاری‌های موجود در پرداخت‌های طرفداران وفادارشان را برطرف کنند. مجموعه‌ای از توییت‌ها در مورد فعالیت این شرکت، به مشکلاتی در ارتباط با وسعت دامنه فعالیت‌های شرکت و تامین سرمایه مورد نیاز و مشکلات دیگر در ارتباط با تعطیلی شرکت، اشاره دارند:

“در دنیای استارتاپ‌ها، ۶ سال زمان طولانی‌ای است، به خصوص برای آن‌هایی که نیاز به سرمایه‌گذاری  دارند. و در نهایت، ما موفق به جمع‌آوری سرمایه مورد نیاز برای باقی ماندن در بازار نشدیم. بازارها تغییر می‌کنند، ولی ما نتوانستیم با سرعت کافی همگام با آن‌ها تغییر کنیم.

من دروس عبرت تلخی در مورد اینکه چرا شکست خوردیم گرفتم، اما از آن‌ها در آینده به بهترین نحو ممکن استفاده خواهم کرد.”

V1 Interactive

عنوان: پلتفرم توسعه‌دهنده بازی Disintegration، یعنی V1 Interactive تعطیل می‌شود

محصول:‌ V1 Interactive

پلتفرم توسعه‌دهنده بازی‌های ویدئویی V1 Interactive، اعلام کرد که در ماه مارس سال ۲۰۲۱ تعطیل خواهد شد، یعنی ۹ ماه پس از انتشار نخستین بازی انحصاری خود با نام Disintegration. اگرچه شرکت هیچ دلیل خاصی برای تعطیلی نیاورده است، اما گزارشات پیشین نشان می‌دهند که شرکت با مسئله جذب مخاطب برای بخش بازی چند نفره‌اش با مشکل مواجه بوده است. بخش چند نفره بازی Disintegration در سپتامبر سال ۲۰۲۰ و کل بازی در ماه نوامبر آفلاین شدند. شرکت در آخرین اعلامیه‌اش در توییتر، اعلام کرد:

“متاسفانه باید اعلام کنیم که  V1 Interactive رسما تعطیل می‌شود.

دوست داریم از تمام افراد با‌استعداد V1، چه همکاران قبلی چه همکاران فعلی، که در این ۵ سال رویایی با ما همراه بودند، کمال تشکر را به جا آوریم.

همچنین از جامعه فوق‌العاده‌ای که از ما پشتیبانی کردند نیز صمیمانه متشکریم.”

کالبدشکافی شکست استارتاپ‌ها، آپدیت اول سال ۲۰۲۱ (سوم مارس سال ۲۰۲۱)

علی‌رغم  وجود پاندمی کووید ۱۹، سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز در سطح جهان، سالانه به میزان ۱۵ درصد رشد داشته و در سال ۲۰۲۰ به ارزش بیش از ۲۵۹ میلیارد دلار رسید. در عین حال، در سال ۲۰۲۰، شاهد افزایش تعداد شرکت‌های موفق یا اصطلاحا unicorn (شرکت‌های خصوصی با ارزش بیش از ۱ میلیارد دلار) تا بیش از ۵۰۰ عدد و همچنین، خروج سرمایه توسط شرکت‌هایی همچون Snowflake، DoorDash و Airbnb بودیم.

اما، همه استارتاپ‌ها از فراز و نشیب‌های سال ۲۰۲۰ جان سالم به در نبردند.

تعدادی از شرکت‌ها در این آپدیت، به دلیل عدم موفقیت در افزایش سرمایه (GoBear) یا یافتن مدل درآمد قابل‌ اطمینان (Loon)، اعلام تعطیلی کردند. برخی از شرکت‌ها، به واسطه تعطیلی‌های دوران پاندمی و تغییر رفتار مشتریان (brideside) ضربه شدیدی خوردند. برخی دیگر هم، در مدیریت مخارج  موفق نبودند (AWOK) یا با مشکلات نامرتبط با پاندمی مواجه شدند (TenX).

در ادامه، می‌توانید بررسی‌های مرتبط با ۱۵ استارتاپ که تا ماه آگوست سال ۲۰۲۰ تعطیل شدند را مطالعه نمایید:

Quibi

عنوان: Quibi تنها ۶ ماه پس از تاسیس شدن، تعطیل می‌شود

محصول: Quibi

Quibi، برنامه ارائه دهنده خدمات تماس تصویری متمرکز بر تلفن‌های همراه، تنها ۶ ماه پس از منتشر شدن، در اکتبر سال ۲۰۲۰ تعطیل شد. این پلتفرم (که از سرمایه‌گذارانی همچون NBC Universal، Viacom و Warner Bros. Entertainment سرمایه کلان ۱.۷۵ میلیارد دلاری به دست آورده بود) به مشترکانش خدمات ویدئویی ۵ الی ۱۰ دقیقه‌ای ارائه می‌داد که قرار بود از کارهای روزانه مشترکان باشد. اما این پلتفرم، به خاطر وجود تعداد زیادی اپلیکیشن‌های مشابه از جمله TikTok، با شکست مواجه شد. کمپانی Roku، حقوق کدهای برنامه‌نویسی Quibi را در ماه ژانویه سال ۲۰۲۱ به قیمت کمتر از ۱۰۰ میلیون دلار خریداری کرد.

به استناد ژورنال Wall Street، جفری کاتزنبرگ موسس و مگ وایتمن مدیر اجرایی ارشد، در زمان تعطیلی در نامه‌ای به کارمندان اینچنین سخن گفته‌اند:

“شکست Quibi یک یا دو دلیل داشت:

ایده پشت Quibi یا به قدر کافی برای استفاده شدن به عنوان یک خدمات ضبط ویدئوی زنده شاخص کافی نبود، یا انتشار این برنامه در اوج پاندمی به شدت بد موقع بود. متاسفانه هیچوقت دلیل اصلی را نخواهیم فهمید، اما به نظر ما، ترکیبی از این دو دلیل بوده است.”

Aura Financial

عنوان: موسسه ارائه وام Aura، به دلیل مشکلات ناشی از پاندمی، تعطیل می‌شود

محصول: Aura Financial

شرکت آمریکایی ارائه دهنده وام Aura Financial، که وام‌های ۳۰۰ تا ۴۰۰۰ دلاری به مشتریان دارای سوپرمارکت و دیگر خرده‌فروشی‌ها ارائه می‌داد، به دلیل مواجهه با مشکلات مالی شدید، فعالیت خود را در ماه ژانویه متوقف کرد. جیمز گاتیرز، یکی از موسسان شرکت در لینکدین، عدم مدیریت صحیح شرکت در دوران پاندمی و نبود سرمایه لازم عنوان کرد. همچنین در American Banker اینگونه نوشته شده است:

“در ابتدای دوران پاندمی، Aura فاصله بسیار کمی تا دستیابی به میزان سوددهی مورد نظرش داشت. اما ناگهان، به دلیل مشکل عدم قطعیت اینکه مشتریان آمریکایی و عمدتا کم درآمد ما، چگونه می‌توانند از این پاندمی که شغل و سلامت و سرمایه آن‌ها و همچنین سرمایه‌گذاران ما را تهدید کرده است جان سالم به در ببرند، تمام سرمایه‌های ما بر باد رفت. “

Loon

عنوان: Alphabet، پروژه بالن Loon را زمین‌گیر کرد

محصول: Loon

Loon، پروژه ساخت بالن اینترنتی بلند پروازانه، زمین‌گیر شد. آزمایشگاه نوآوری Alphabet (شرکت اصلی Google)، در ماه ژانویه آن را تعطیل کرد. Financial Times اینگونه نوشته است:

“آسترو تلر، مدیر پروژه در روز پنجشنبه گفته است: علی‌رغم موفقیت‌های فنی چشمگیر تیم در طول این ۹ سال، به این نتیجه رسیدیم که ادامه مسیر تجاری، بیش از آنچه انتظار می‌رفت طولانی و پرخطر است.”

Xinja

عنوان: اپلیکیشن بانکداری نوین استرالیایی Xinja، به قهقرا رفت.

محصول: Xinja

شرکت بانکداری دیجیتالی Xinja واقع در استرالیا، در دسامبر سال ۲۰۲۰ اعلام کرد که از کسب و کار بانکی خارج خواهد شد و جواز بانکداری‌اش را بازگردانده و سپرده‌های مشتریانش را بازپرداخت خواهد کرد. بر اساس گزارش‌ها، این استارتاپ، سرمایه هنگفتی روی حساب‌های بانکی پر سود خود هزینه کرده و تا پیش از اعلام تصمیمش مبنی بر تعطیل کردن خدمات بانکداری در وبسایتش، موفق نشده سرمایه لازم را جمع‌آوری کند. همچنین گفته شده که:

“پس از گذشت ۱ سال از پاندمی کووید ۱۹ و افزایش سختی‌ها در افزایش سرمایه، و همچنین بر اساس یک نشریه بررسی بازار در استرالیا، Xinja تصمیم گرفت تا افتتاح حساب‌های بانکی و حساب ذخیره (پس‌انداز) و کلیه خدمات بانکداری‌اش را تعطیل کند. این تصمیم بسیار مشکل بود. ما امیدواریم بتوانیم در زمینه‌های دیگری از جمله خدمات تجارت سهاممان در ایالات متحده یا همان Dabble مجددا تمرکز کنیم.”

GoBear

عنوان: تعطیلی فعالیت شرکت خدمات مالی GoBear

محصول: GoBear

علیرغم جمع‌آوری 17 میلیون دلار بودجه جدید در ماه مه 2020، شرکت فینتک GoBear مستقر در سنگاپور اعلام کرد که عملیات خود را در اوایل سال جاری متوقف می‌کند. این استارتاپ، که ابزار مقایسه محصولات مالی را ارائه می‌دهد، عدم توانایی خود در جذب منابع مالی جدید و فشار پایین پاندمی بر تقاضای مصرف کنندگان برای محصولاتی مانند بیمه مسافرتی را از دلایل شکست آن عنوان کرد. Strait Times گزارش کرده است که:

این شرکت فینتکی در بیانیه‌ای گفت که کووید-19 موجب ایجاد یک محیط برای اقدام و جذب سرمایه، شده است و علی‌رغم  اینکه شرکت در برنامه‌های رشد و تحول خود در سال گذشته پیشرفت کرده است “اما این مساله بسیار چالش برانگیز است”. این عوامل شامل کاهش طولانی مدت تقاضا برای برخی محصولات و خدمات مالی، به ویژه بیمه مسافرتی، بود.

 Quantopian

عنوان: تزلزل یک صندوق سرمایه‌گذاری جمعی Quant در عصر معاملات دموکراتیک

محصول:Quantopian

پلتفرم معاملاتی کمی Quantopian در اکتبر 2020 اعلام کرد که تعطیل می‌شود  و بنیانگذاران و کارکنان آن به Robinhood نقل مکان می‌کنند. این شرکت که بیش از 51 میلیون دلار بودجه از نام هایی مانند Andreessen Horowitz، Khosla Ventures و Bessemer Venture Partners، جمع‌آوری کرده بود، به کاربران اجازه داد استراتژی‌های معاملاتی الگوریتمی را به صورت رایگان توسعه داده و آزمایش کنند. الگوریتم‌های منتخب بعنوان بخشی از استراتژی سرمایه‌گذاری صندوق‌های حفاظتی Quantopian مورد استفاده قرار گرفت و توسعه‌دهندگان سود خود را کاهش دادند. Bloomberg در مورد این تعطیلی اذعان کرد که: قطعا این یک خرد جمعی بود که در وحشتناک ترین نقطه Wall Street اتفاق افتاد، اما در عین حال یک گسترش منطقی در اقتصاد در حال رشد و انقلاب فناوری نیز به حساب می آمد که موجب فراهم شدن دسترسی به داده های عمیق تر بازار میشد.

این استارتاپ که در سال 2011 راه اندازی شد، سعی کرد با فروش نسخه سازمانی پلتفرم آنلاین خود به شرکت‌های مالی نیز درآمد کسب کند. اما طبق گفته افراد آشنا با این موضوع که خواستار عدم افشای نامشان هستند، این امر هرگز واقعاً به نتیجه نرسید و عمدتاً یک سرمایه‌گذاری در صندوق‌های تامینی آن محسوب میشد. تجارت این صندوق در آغاز سال 2020 متوقف شد. Fawcett در مصاحبه‌ای با مجله Boston Business گفت که این صندوق عملکرد ضعیفی داشته است.

AWOK

عنوان: تعطیلی شرکت Awok دبی تنها یک سال پس از رسیدن به 30 میلیون دلار سری A

محصول: AWOK

استارتاپ تجارت الکترونیکی AWOK مستقر در دبی در اوایل سپتامبر 2020 تعطیل شد. در حالی که این استارتاپ در بیانیه‌ای رسمی این پاندمی را عامل سقوط آن می‌دانست، ادعا می‌شود که این شرکت تا پیش از آن با وجود 30 میلیون دلار بودجه در سال‌های گذشته، از پرداخت پول به کارکنان و تامین‌کنندگان خود عقب افتاده بود. MENAbytes با چندین کارمند در Awok صحبت کرده است که همه آنها تأیید کرده اند که این شرکت از ابتدای سال 2020 در بحران بوده است. همه آنها به ما گفته‌اند که حقوق کارکنان از ماه ژانویه دریافت نشده است و اکثر آنها در ماه مارس شرکت را ترک کردند. کارکنان سابق شرکت به ما گفتند که برخی از فروشندگان این شرکت حقوق خود را نیز پرداخت نکرده‌اند. بررسی های آنلاین AWOK در Trust Pilot نشان می‌دهد که این شرکت علی‌رغم دریافت پرداخت‌ها، سفارشات مشتریان را انجام نمی‌داده است.

Brideside

عنوان: تعطیلی ناگهانی خرده فروشی پوشاک جشن عروسی Brideside

محصول: Brideside

Brideside که در سال 2013 راه اندازی شد، خرده فروش لباس عروس و لباس ساقدوش بود که در نوامبر 2020 تعطیل شد، زیرا در کل صنعت عروسی به دلیل پاندمی کووید-19 با بحران مهمی روبرو شد. بنابر گزارش سایت Retail Dive :

این خرده فروش، که به صورت آنلاین و حضوری از طریق مکان‌های خرده فروشی فیزیکی در بوستون، شیکاگو، شارلوت و نیویورک محصولاتش را به فروش می‌رساند، گفت که “با دو سوم ازدواج‌های لغو شده در سال 2020 ، فصل ما به پایان رسیده است.”

Joonko

عنوان: توقف فعالیت شرکت فینتکی Joonko تنها پس از 12 ماه

محصول: Joonko

سایت مقایسه محصولات مالی مستقر در برلین، Joonko در اکتبر 2020 پس از تنها 1 سال فعالیت تعطیل شد. این استارتاپ که 11 میلیون دلار بودجه از Ping An Ventures و Raisin دریافت کرده بود، در حال مذاکره برای تامین مالی مجددی بود که به شکست انجامید. همانطور که در Born2Invest نقل شده است، مطبوعات شرکت در زمان تعطیلی آن اظهار داشته است که:

“تامین مالی سری A با سرمایه‌گذاران فعلی و جدید، که در بهار آغاز شد، به اتمام نرسید زیرا یکی از سرمایه‌گذاران اصلی در زمان کوتاهی انصراف داد. تأمین مالی جایگزین و کافی در چنین مدت کوتاهی امکان پذیر نیست، بنابراین شرکت در حال حاضر برای توقف فعالیت خود گام برداشته است. ”

HubHaus

عنوان: از هم پاشیدن استارتاپ HubHaus مستقر در Bay Area، و سرگردانی صاحب‌خانه‌ها و اجاره دهندگان

محصول: HubHaus

پلتفرم اجاره خانه برای زندگی مشترک HubHaus که بیش از 12 میلیون دلار از سرمایه‌گذاری خطرپذیر جمع‌آوری کرد، اعلام کرد که در ماه سپتامبر 2020 پس از ماه‌ها از پرداخت‌های از دست رفته فعالیت خود را متوقف می‌کند. این شرکت همه کارکنان خود را اخراج کرد و اجاره‌های مستاجران را به طور ناگهانی به صاحب‌خانه‌ها منتقل کرد. San Francisco Chronicle به این صورت گزارش می‌دهد:

بسیاری از صاحب‌خانه‌ها که خانه‌های خود را به HubHaus اجاره داده بودند در مصاحبه‌ها و در یک گروه فیسبوک گفته بودند که قبلاً اجاره‌ای را که در ماه‌های اخیر به آنها پرداخت می‌کرد کاهش داده بود و ده‌ها هزار دلار کسری داشتند. چندین نفر گفتند که آنها مبهوت و متوجه شده‌اند که ماه‌ها پیش نیز پرداخت خدمات شهری متوقف شده است. (به دلیل پاندمی، شرکت‌های خدمات‌رسان خدمات خود را برای عدم پرداخت قطع نمی‌کنند.)

TerrAvion

عنوان: توقف ناگهانی فعالیت و پرونده‌های ورشکستگی TerrAvion

محصول: TerrAvion

استارتاپ TerrAvion تصویربرداری Agtech در سپتامبر 2020 به طور ناگهانی متوقف شد. به نقل از CropLife، Robert Morris  مدیرعامل شرکت در ایمیلی به مشتریان خود گفت:

“ای کاش می‌توانستیم به همه بیشتر توجه کنیم، اما ما تا همین چند ساعت پیش تلاش می‌کردیم و امیدوار بودیم از این کار جلوگیری کنیم. نمی‌توانم به شما بگویم که چقدر از این نتیجه ناامید شده‌ام. برای اتخاذ تصمیماتی که باید در قرن 21 در هر هکتار اتخاذ شود، کشاورزی به زیرساخت‌های داده مدرن، باز و با وضوح بالا نیاز دارد. اگرچه TerrAvion بیشترین حجم را در رده ما – با حاشیه‌های مثبت و رو به رشد – ارائه می‌دهد، اما به نظر می‌رسد بازارهای کشاورزی و سرمایه، انتظارات نامتناسبی دارند و TerrAvion در این بین گرفتار شد. من و تیم تمام تلاش خود را کردیم تا بتوانیم به کار ادامه دهیم. ”

Rubica

عنوان: تعطیلی استارتاپ امنیت سایبری Rubica در سیاتل پس از اتمام نقدینگی

محصول: Rubica

استارتاپ امنیت سایبری Rubica، که در ابتدا خدمات خود را به مصرف کنندگان و مشاغل کوچک ارائه می‌داد، در نوامبر 2020 تعطیل شد. این استارتاپ 4 ساله تلاش می‌کرد تا خدمات خود را بر روی مشتریان کلان تر متمرکز کند زیرا در تلاش بود تا درآمد کافی از خدمات اشتراک مصرف کننده به دست آورد، اما نتوانست سرمایه‌گذاران را در مورد ماندگاری مدل خود متقاعد کند. مدیر عامل و بنیانگذار Rubica،Frances Dewing  به GeekWire گفت:

” با توجه به میزان اهمیت و نیاز آن در حال حاضر، همه ما واقعاً شگفت‌زده شدیم ” Dewing گفت. “سرمایه‌گذاران با آن موافق نبودند یا آن را به یک دید، نمی‌دیدند.”

Haven

عنوان: منحل شدن Haven، اقدامAmazon-Berkshire-JPMorgan  برای ایجاد تغییر در مراقبت‌های بهداشتی، پس از 3 سال

محصول: Haven

Haven، سرمایه‌گذاری مشترک Amazon، Berkshire Hathaway و JPMorgan Chase با هدف کاهش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی، اعلام کرد که در فوریه 2021، 3 سال پس از راه اندازی، تعطیل می‌شود. طبق NCBC:

یکی از مسائل کلیدی که Haven با آن روبرو بود این بود که در حالی که شرکت ایده هایی را ارائه می‌داد، هر یک از سه شرکت موسس، پروژه‌های خود را جداگانه با کارکنان خود اجرا می‌کردند و به گفته افرادی که از صحبت کردن در مورد این موضوع خودداری کردند، سرمایه‌گذاری مشترک از ابتدا لازم بود.

TenX

عنوان: توقف پروژه پرداخت پول رمزنگاری و کیف پول TenX

محصول: TenX

استارتاپ پرداخت ارزهای رمزپایه TenX خدمات فعلی خود را متوقف کرده و ثبت‌نام‌ها و سپرده‌های جدید را غیرفعال کرده است. این استارتاپ که در سال 2016 توسط PayPal ثبت شد، در اکتبر 2020 اعلام کرد که کارت‌های خود را متوقف می‌کند زیرا صادرکننده کارت Wirecard اعلام ورشکستگی کرده است. این شرکت اظهار داشت که:

“این خداحافظی نیست و ما می‌خواهیم از شما برای حمایت شما در این راه و کمک به ما در ایجاد یک جامعه شگفت انگیز از آرمان گرایان متعهد به آینده پول سالم، تشکر کنیم.”

Lumina Networks

عنوان: تعطیلی Networks Lumina استارتاپ SDN، به دلیل تأثیر کووید -19

محصول: Lumina Networks

Lumina Networks، ارائه دهنده نرم‌افزار منبع باز برای شبکه‌های مخابراتی، اعلام کرد که در اواخر آگوست 2020 از کار خارج می‌شود. اگرچه این شرکت توسط AT&T Ventures و Verizon Ventures پشتیبانی می‌شود، اما این شرکت نتوانسته است یک مدل درآمد پایدار پیدا کند و از پاندمی به عنوان یک عامل موثر یاد می‌کند. طبق بیانیه‌ این شرکت:

“در اصل، درآمد همچنان برای فروشندگان اختصاصی جریان دارد. علی‌رغم تعهدات بسیار، تبدیل شدن به منبعی باز با سرعتی نزدیک به سرعتی که ما را قادر سازد تا فعالیت خود را توسعه دهیم، انجام نشد. ما همچنین دریافتیم که کووید-19 در واقع بودجه را از پروژه های اتوماسیون و ایجاد زیرساخت های خام منحرف کرده و موجب تاخیر بیشتر در پذیرش شده است. ”

“فروش Lumina به یک فروشنده اختصاصی که به طور معمول مخالف با ماموریت ما است، یک کار غیرممکن بود و به همین دلیل ما اکنون باید تجارت خود را تعطیل کنیم.”

برای آشنایی با برترین سرمایه گذاران خطرپذیر دنیا کلیک کنید.