بررسی جایگاه استارتاپ‌ها در صنعت خرده فروشی

فناوری خرده فروشی (Retail Technology) اصطلاحی است برای معرفی راه‌حل‌ها و روش‌هایی که خرده‌فروشان (مغازه‌داران، فروشگاه‌های اینترنتی، فروش مستقیم به مصرف‌کننده و …) برای مدیریت و بهینه‌سازی فعالیت‌های خود استفاده می‌کنند. ابزارهای این دسته از تکنولوژی در افزایش درآمد، کاهش هزینه‌ها، بهبود رضایت و تجربه مشتری، کاهش برگشت کالا و … به خرده‌فروشان کمک می‌کند.

در چهارمین گزارش از مجموعه گزارش‌های نقشه بازار، نقشه بازار و استارتاپ‌های فعال در صنعت خرده فروشی را بررسی می کنیم.

نقشه بازار استارتاپ‌های صنعت خرده‌فروشی

اندازه بازار خرده فروشی در جهان در سال 2019 24.78 تریلیون دلار بوده است که پیش بینی می شود این مقدار در سال 2022 به بیش از 26 تریلیون دلار برسد.

پیش بینی می شود که در آینده این صنعت بیشتر به سمت آنلاین شدن حرکت کند و در حال حاضر خرده فروشی آنلاین سهم کمی از خرده فروشی کل را به خود اختصاص داده است. طبق  آخرین آمار، خرده فروشی‌های آنلاین سهم 14.15 از سهم کل بازار خرده فروشی را در اختیار دارند و انتظار می‌رود این مقدار در سال 2023 به 22% افزایش یابد.

آمار منتشر شده از این صنعت در آمریکا نیز حاکی از سهم 16 درصدی (کمی بیشتر از آمار جهانی) خرده فروشی‌های آنلاین از کل بازار در سال 2019 دارد. این عدد و رشد آن در طی سال های اخیر، بازار قابل دستیابی بزرگی را نشان می دهد. بر اساس یک تخمین بلند مدت توسط Nasdaq تا سال 2040، 95 درصد خریدها به صورت اینترنتی انجام خواهد شد.

داده های زیر مربوط به بخشی از بازار است که محصولات آن، امکان خرید اینترنتی دارند.

در این گزارش از Venture Scanner به بررسی 1888 استارتاپ حوزه خرده فروشی با جذب 89 میلیارد دلار تا ژوئن 2019 پرداخته شده است.

لازم است همچون سایر صنایع به این نکته اشاره شود که با توجه به شرایط و پیوستگی امور، تفکیک کامل فعالیت استارتاپ‌ها میسر نیست و همواره اشتراکاتی دارند. با این حال در این گزارش 21 حوزه به شرح ذیل آورده شده است.

نمودار نوآوری صنعت

این نمودار وضعیت حوزه های مختلف صنعت حمل و نقل را بر اساس 2شاخص «متوسط طول عمر استارتاپ ها» و «متوسط سرمایه جذب شده» نمایش می دهد. با یک تحلیل اولیه می توان نتیجه گرفت حوزه هایی که در سمت راست پایین نمودار (تحول آفرین) قرار دارند، شانس بیشتری برای رشد دارند. چرا که با وجود آنکه مدت زیادی از تاسیس این استارتاپ ها نمی گذرد، سرمایه کلانی را جذب کرده اند. نمودار نوآوری صنعت در خرده فروشی، نشان دهنده طول عمر بالای بیشتر حوزه های این صنعت است و در این بین «لجستیک مایل آخر» تنها بخشی است که در سال‌های اخیر توجهات بسیار زیادی را به خود اختصاص داده است.

1- بسترهای بازاریابی (Marketing Platforms)

بستر لازم (عموما به صورت نرم‌افزار به عنوان خدمت -SaaS- و سرویس‌های ابری) برای سنجش و بررسی تجربه مشتری و برخی دیگر از مباحث بازاریابی و ارائه افزایش سطح فروش، توسط شرکت‌های فعال در این حوزه در اختیار مشتریان -که اکثرا خرده فروشان شخصی یا شرکتی هستند- قرار می‌گیرد.

2- پرداخت‌های نقطه فروش (POS Payments)

“این دسته‌بندی در صنعت فین‌تک نیز بوده است”
به مرحله‌ای که خریدار نسبت به پرداخت هزینه کالا یا خدمت اقدام می‌کند، نقطه فروش گویند. اقدامات، تجهیزات، جمع‌آوری اطلاعات لازم و تحلیل آن‌ها در هنگام انجام تراکش در این حوزه قرار می‌گیرند. به عنوان یک فروشنده، علاوه بر روش سریع و امن برای دریافت هزینه، نیاز به امکان جمع‌آوری اطلاعات، تحلیل آن‌ها برای بررسی‌های در لحظه یا برنامه‌ریزی‌های آینده خود دارید. صندوق‌های فروش، دستگاه‌های کارت‌خوان، خدمات ابری POS و … از جمله این خدمات هستند.

3- اکتشاف اجتماعی (Social Discovery)

اکتشاف اجتماعی به معنای به کاربردن روش‌هایی برای بدست آوردن اطلاعات در مورد یک شخص، محصول یا مکان از طریق پلتفرم‌ها، سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی است. فعالیت اصلی استارتاپ‌های این حوزه دو بخش اصلی دارد: 1) تبلیغات در سایت‌های مختلف و شبکه‌های اجتماعی 2) ایجاد بستر برای جذب نظرات کاربران در خصوص محصولات و شرکت‌ها. به این ترتیب یا با تبلیغات و یا با کسب اطلاعات و شناسایی نارضایتی‌ها، به بهبود خدمات و محصولات تولیدکنندگان و فروشندگان کمک می‌کنند.

4- سفارشی‌دوزی (Made-to-Measure)

شرکت‌هایی هستند که لباس‌های مختلف را با توجه به اندازه‌های هر مشتری و جداگانه (اما با هزینه مناسب) آماده می‌کنند. نکته قابل توجه استفاده از سایت‌ها و بسترهای آنلاین برای سرعت بخشیدن به امور است که باعث می‌شود حجم سفارشات و سرعت پاسخگویی بسیار مناسبی داشته باشند و خیاطی‌های معمولی تقریبا قابل مقایسه با این کسب‌وکارها نخواهند بود.

5- کوپن و تخفیف (Coupons)

استارتاپ‌های این حوزه تخفیف‌ها و پیشنهادات ویژه محصولات و خدمات مختلف را گردآوری کرده با تجمیع و یکپارچه کردن آن‌ها، به مشتریان برای صرفه‌جویی در هزینه و زمان کمک می‌کنند. کار این شرکت‌ها صرفا اطلاع‌رسانی این تخفیف‌ها نیست بلکه با توجه به اطلاعات و زمینه کاری، به فروشندگان نیز در زمینه طراحی و چگونگی ارائه این تخفیف‌ها کمک می‌کنند. به این ترتیب مصرف‌کننده (صرفه‌جویی در زمان و هزینه) و فروشنده (با افزایش فروش) نفع می‌برند.

6- مدیریت درون‌فروشگاهی (In-Store Management)

ابزارهای لازم و تسهیل‌کننده برای پایش، نظارت، برقراری ارتباط و مدیریت امور مربوطه در یک فروشگاه توسط کسب‌وکارهای این حوزه آماده و در اختیار مشتریان (فروشندگان و صاحبان کالا) قرار می‌گیرد. از نظارت بر وضعیت قفسه‌های یک فروشگاه تا هماهنگی و تصمیم‌گیری به وسیله هوش مصنوعی برای مدیریت کارکنان و اولویت‌بندی انجام کارها و … همه در این حوزه قرار دارند.

7- برنامه‌های وفادارسازی (Loyalty Programs)

در بحث فروش همواره بر اولویت حفظ و نگه‌داری مشتریان نسبت به جذب مشتری جدید تاکید می‌شود. برای این کار نیاز است تا مشتری وفادار به محصول یا برند شود. روش‌ها، فعالیت‌ها، ابزارها و چگونگی وفادارسازی مشتری، تمرکز اصلی شرکت‌های فعال در این حوزه است. ارائه تخفیفات دوره‌ای، طرح‌های برگشت وجه در ازای خرید مشخص، کمپین‌ها و برنامه‌های مختلف که باعث تعامل بیشتر مشتریان شود و … همه نیاز به تحلیل و بررسی و البته ابزار و ساختار مناسب دارد.

8- تجزیه و تحلیل فروشگاه‌های فیزیکی (Physical Store Analytics)

هر بخش فروشگاه در چه ساعاتی بیشترین تراکم مشتری را دارد؟ کدام نوع محصول فروش بیشتری دارد و باید زودتر قفسه‌اش پر شود؟ مشتری چگونه می‌تواند راحت‌تر کالاهای مورد نظر خود را در فروشگاه و قفسه‌ها پیدا کند؟ این سوال‌هایی است که دارندگان فروشگاه‌های فیزیکی با آن روبه‌رو هستند. برای تصمیم‌گیری‌های سریع و در لحظه نیاز به ابزار مناسب و تحلیل‌های کامپیوتری است که توسط استارتاپ‌های این حوزه ارائه می‌شود.

9- لجستیک مایل آخر (Last Mile Logistics)

آخرین مرحله لجستیکی که رساندن کالا یا خدمت به دست مصرف‌کننده نهایی است را تحت عنوان لجستیک مایل آخر می‌شناسیم. این حوزه معمولا گسترده‌تر از پیک و صرفا تحویل کالا است و خدماتی همچون انجام سفارشات مشتری را نیز دربردارد. استارتاپ‌ها در این حوزه علاوه بر تمرکز بر روی سرعت خدمت‌رسانی، تمامی مراحل از برنامه‌ریزی تا تحویل -همانطور که از مفهوم لجستیک برمی‌آید- را رسیدگی کرده و بهبود می‌دهند.

10- شخصی‌سازی خودکار (Automated Personalization)

شرکت‌های فعال در این حوزه با بررسی و تحلیل سوابق و پروفایل مشتریان امکان نمایش محتوا و تبلیغات متناسب باخواسته‌های هر فرد را فراهم می‌آورند. به این ترتیب شرکت‌ها، وب‌سایت‌ها و فروشندگان اثربخشی تبلیغات و پیشنهادات خود را بالا می‌برند و همچنین از ایجاد نارضایتی و بی‌توجه شدن مشتریان به دلیل انبوه موارد غیرضروری و نامتناسب را کاهش می‌دهند.

11- تجربه درون‌فروشگاهی (In-Store Experience)

این حوزه فعالیت، ارتباط بیشتری با تحلیل فروشگاه‌های فیزیکی و مدیریت درون‌فروشگاهی دارد و در کنار تکمیل آن دو حوزه، تلاش بر جای‌گذاری تجربه مناسب برای مشتریان دارد. این حوزه فعالیت، ارتباط بیشتری با تحلیل فروشگاه‌های فیزیکی و مدیریت درون‌فروشگاهی دارد و در کنار تکمیل آن دو حوزه، تلاش بر جای‌گذاری تجربه مناسب برای مشتریان دارد. اپلیکیشن‌های فروشگاهی از طریق تکنولوژی‌های جدید، تحلیل در لحظه وضعیت فروشگاه، تشخیص چیدمان مناسب قفسه‌ها و … را با هدف سریع‌تر پیدا کردن کالاهای مورد نیاز، حذف پرداخت‌های سنتی و صف‌های خسته‌کننده ارائه می‌کنند.

12- زیرساخت و امکانات (Infrastructure and Enablers)

نرم‌افزارهای ارتباط با مشتری، مراکز تلفن و پشتیبانی، اپلیکیشن‌های سفارش و خرید، پرداخت غیرنقدی و … از ملزومات فروش اکثر کالاها و خدمات در دنیای امروزی است. شرکت‌های فعال در این حوزه با در اختیار گذاشتن این ملزومات به صورت محصول یا به عنوان خدمت، به فروشندگان و صاحبان کسب‌وکارهای مشابه کمک می‌کنند تا به اهداف خود دست یابند.

13- داده و تحلیل آن (Data and Analytics)

همچون سایر بخش‌های دنیای مدرن، صنعت خرده‌فروشی نیز با دریایی از داده و نکات ریز و درشتی احاطه شده که برای رشد و پیشرفت نیاز به بررسی این داده‌ها وجود دارد. تحلیل رفتار خرید مردم برای پیش‌بینی روند بازار برای اصلاح محصولات قبلی یا ایجاد محصول جدید، یافتن راه‌حل فروش بهتر محصولات فعلی، برنامه‌ریزی بهتر در حوزه لجستیک و کاهش هزینه‌ها و … همه در دل جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مختلف موجود در دنیای فیزیکی و دیجیتال قرار دارد.

14- دسترسی‌پذیری محلی (Local Availability)

شرکت‌های فعال در این حوزه به نوعی بستر ارائه محصول و خدمات را فراهم می‌کنند. بدین ترتیب نه تنها دسترسی بلکه اعتمادسازی برای مشتری بهتر صورت می‌گیرد. مصرف‌کننده می‌تواند اطلاعات مربوط به محصولی را که می‌گیرد از مبدا و ارائه‌دهنده اصلی دنبال کند و در همین حال تمرکز خود را معطوف بر بستر قرار دهد و زمان و انرژی خود را صرف شناسایی و بررسی تمام ارائه‌دهندگان نکند.

15- بهترین قیمت‌های روزانه (Local Daily Deals)

هر کسب‌وکاری به دلایل مختلف در بعضی اوقات تخفیف‌های مناسبی را به مدت محدود (معمولا 24 یا 36 ساعت) بر روی برخی از کالاها یا خدمات خود قرار می‌دهد. جمع‌آوری و اطلاع‌رسانی این قبیل اطلاعات بیانگر کلیت خدمت استارتاپ‌های این حوزه است. جزئیات انجام با توجه به استارتاپ تفاوت‌هایی دارد، از تمرکز بر روی یک نوع محصول یا خدمت (مثلا رستوران‌ها و غذاها) گرفته تا هرگونه پیشنهاد با توجه به محدوده زندگی شما (از اقلام مصرفی و خوراکی تا تورهای مسافرتی و …).

16- تکنولوژی تبلیغات (Local Ad Tech)

تکنولوژی تبلیغات (Advertising Technology) یا به اختصار Ad Tech به نرم‌افزار یا ابزارهایی گفته می‌شود که به برندها و آژانس‌های تبلیغاتی در انجام امور مختلف کمک می‌کنند. تبلیغات برنامه‌بندی شده (مثلا خرید تبلیغ به ازای گروه خاصی از مخاطبان نه در ازای مدت زمان مشخص) کلیت خوبی از این حوزه را به نمایش می‌گذارد. مشخص کردن مخاطبین، نحوه تبلیغات و تحلیل اثرات و بهبود آن نیز در این حوزه قرار می‌گیرند. در مجموع هدف این حوزه مانند سایر حوزه‌های تکنولوژی استفاده بهتر از بودجه و افزایش کارایی و اثربخشی کارها است.

17- هدف‌گیری مجدد (Retargeting)

تلاش برای جذب مشتریان از دست رفته را هدف‌گیری مجدد می‌گویند. امروزه زمان برای ارائه محصولات و خدمات کاهش یافته است. این زمان محدود غالبا به از دست دادن مشتری منجر می‌شود. فرض کنید یک مشتری برای خرید محصول مورد نظر خود با استفاده از لپ‌تاپ به سایتی مراجعه می‌کند و بدون انجام خرید یا انتخاب موقت محصول در سبد خریدش، سایت را ترک کند. مدتی بعد همان مشتری در حال استفاده از گوشی خود در برنامه یا سایتی دیگر تبلیغ همان محصول مورد نظر به همراه برخی دیگر از مواردی که بررسی نکرده را مشاهده می‌کند که باعث می‌شود مجددا به سایت اول برگردد و خرید را انجام دهد. این اقدام راهی است که تحت عنوان هدف‌گیری مجدد، امکان جذب و زمان در ارتباط بودن با مشتری را افزایش می‌دهد.

18- مقایسه قیمت (Price Comparison)

همه ما دوست داریم کمترین هزینه ممکن را برای محصول و خدمات بپردازیم. سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی برای این منظور وجود دارد که شما با استفاده از آن‌ها می‌توانید فروشگاه‌های ارائه‌دهنده‌ محصول مورد نظر را به راحتی پیدا و با توجه به فاصله یا قیمت از آن‌ها خرید کنید. خدمت دیگری نیز در این حوزه ارائه می‌شود به این شکل که اگر محصول مورد نظر مصرفی باشد و آخرین بسته موجود در منزل را دارید یا اگر یک کالا را در محل کار، منزل دوستان و آشنایان و … مشاهده کرده‌اید و دلتان می‌خواهد شما هم از آن تهیه کنید، تنها کافی است با اسکن یک QR-Code یا مشابه آن، لیست فروشگاه‌ها و قیمت محصول را بدست بیاورید.

19- واقعیت افزوده در فروش (Retail AR)

استفاده از واقعیت افزوده و تکنولوژی‌های مرتبط مانند پردازش تصویر در امر فروش و تبلیغات شاید هنوز آنقدر فراگیر نباشد اما به نوعی تحول آفرین خواهد بود. از مشاهده اطلاعات بیشتر محصول تا امکان شبیه‌سازی پروف لباس و کفش، جانمایی اثاثیه و لوازم مختلف برای بررسی ابعاد، مدل و رنگ و …! هدف همه‌ی این‌ها ایجاد تجربه بهتر برای مشتری و مصرف‌کننده است.

20- پیشنهاد محصول (Product Recommendation)

اگر مشتری در حال خرید پرینتر باشد، به احتمال زیاد به کاغذ هم نیاز دارد. این یکی از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین مواردی است که نحوه عملکرد پیشنهاد محصول را نشان می‌دهد. استارتاپ‌های این حوزه با استفاده از روش‌های مختلف از فیلتر کردن‌های ساده تا استفاده از یادگیری ماشین به شناسایی و تکمیل زنجیره خریدهای مشتری می‌پردازند تا محصولات مرتبط را که احتمالا نیاز مشتری خواهد بود، به نمایش بگذارند. این پیشنهادات به سادگی مثال پرینتر و کاغذ نیستند و موارد زیادی در آن دخالت دارند و معمولا سود فروشنده در کنار نیاز و رضایت مشتری دخیل است.

21- مشوق‌های محلی (Local Incentives)

خدمات مختلف از جمله امکانات خرید و پرداخت فروشگاهی با استفاده از اپلیکیشن، بازگشت بخشی از هزینه پس از خرید، مقایسه قیمت خرید کالاهای مصرفی و روزانه و … که هر کدام بخش کوچکی از حوزه‌های دیگر را تشکیل می‌دهند در این حوزه نیز وجود دارد. در واقع تمرکز این حوزه بر روی مسائلی است که به کسب‌وکارها این دید و امکان را بدهد تا به نحو بهتری مشتریان خود را تشویق به استفاده از محصولات و خدمات خود کنند. اکثر استارتاپ‌های فعال در این حوزه به بررسی و تحلیل داده‌های مشتریان و همچنین اطلاعات کسب‌وکار می‌پردازند تا راه‌های مناسب را شناسایی و معرفی کنند.

در ادامه می توانید اینفوگرافیک صنعت خرده فروشی را مشاهده کنید. برای دریافت تصویر با کیفیت، روی عکس کلیک کنید.