پروفایل کافه بازار

تیم راستا با هدف ارائه اطلاعات دقیق و قابل اتکا در فضای اکوسیستم استارتاپی ایران، بخش تحت عنوان پروفایل استارتاپ ها راه اندازی کرده است. در این بخش تمامی اطلاعات موجود درباره استارتاپ های بزرگ ایران از منابع مختلف گردآوری و طبقه بندی شده و در یک مقاله به مخاطبان ارائه می شود. اطلاعات این بخش به طور دائم بروزرسانی خواهد شد و حتی می تواند مرجعی برای شناخت بازار باشد. پس از دیجی کالا در دومین مقاله پروفایل استارتاپ‌ها، به بررسی کافه بازار پرداخته ایم.

منابع گردآوری اطلاعات

عمده اطلاعات این گزارش از مجموعه گزارش های کافه بازار گردآوری شده است. داده های پراکنده ارائه شده در مصاحبه ها و همایش ها نیز جمع آوری و در جهت تکمیل پازل اطلاعات استفاده شده است.

معرفی کافه بازار

کافه بازار یک بستر ارائه‌ی برنامه‌ها و بازی‌های اندرویدی و ویدیو در ایران است که از سوی شرکت آوای همراه هوشمند هزاردستان توسعه یافته و در مالکیت گروه توسعه فناوری اطلاعات هزاردستان قرار دارد. در سال­های گذشته که نام کشور ایران در لیست سیاه تحریم گوگل قرار داشت و دسترسی کاربران ایرانی به اپ استورهای اندرویدی محدود بود، کافه بازار نقش مهمی در نفوذ اندروید در بین مردم داشت.

این فروشگاه اندرویدی که اولین نسخه آن در بهمن ۱۳۸۹ لانچ شد و طی ۳ ماه اول فعالیت، به ۱۰۰ هزار کاربر دست یافت، توسط جمعی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف طراحی و منتشر شد. هم‌اکنون این فروشگاه به بیش از ۴۰ میلیون کاربر فعال و بیش از ۲۰ هزار توسعه‌دهنده برنامه‌های اندرویدی خدمت‌رسانی می‌کند. کافه‌بازار فرصت مناسبی‌ برای توسعه‌دهندگان است تا به بازار رو به رشد تلفن‌های هوشمند قدم بگذارند و کسب درآمد کنند. توسعه‌دهندگان برنامه‌های اندرویدی می‌توانند با استفاده از پنل مخصوص توسعه‌دهندگان بازار، به‌آسانی برنامه‌های خود را منتشر، به‌روزرسانی و مدیریت کنند. تا زمان نگارش این گزارش یعنی بهار سال ۹۸، در آستانه‌ی 9 ‌سالگی فعالیت کافه‌بازار، اپلیکیشن بازار از مرز 43 میلیون نصب فعال گذشت – عددی که نشان می‌دهد کم‌ و بیش نیمی از مردم ایران از این برنامه و محصولات ارائه‌شده در آن بهره می‌برند.

تاریخچه کافه بازار

در سال 1389 کاظم محمدزاده و تعدادی از دانشجویان دانشگاه شریف بر روی پروژه‌ای به نام «فارسی‌تل» کار می‌کردند. هدف این پروژه فارسی‌سازی اندروید و تولید تعدادی برنامه ضروری فارسی بود. در دی ماه همان سال حسام میرآرمندهی که برای ادامه تحصیل به دانشکده کارآفرینی دانشگاه چالمرز سوئد رفته بود، به ایران باز می‌گردد و در ایران ماندگار می‌شود. او پروژهٔ فارسی‌تل را متوقف می‌کند و به دنبال راه‌اندازی فروشگاه آنلاین نرم‌افزارهای اندروید می‌رود. وی در بهمن ۸۹ به همراه علی کوپایی و رضا محمدی، اولین نسخهٔ کافه بازار را در کنگره موبایل ایران منتشر می‌کند. طبق گفته حسام آرمندهی، ایده اولیه برای نام “کافه بازار”، “کف بازار” بوده اما به پیشنهاد رییس وقت هیئت مدیره، در نهایت نام “کافه بازار” انتخاب شد و به تدریج بر سر زبان­ها افتاد.

وضعیت فعلی کافه بازار

بر اساس آخرین گزارش شرکت پامگرنت که در ماه آوریل سال 2019 منتشر شد، کافه بازار با داشتن سهم بازار %85 تا %90، پیشتاز بی رقیب برنامه­ ها و بازی­های اندرویدی در بین کاربران ایرانی است. در ادامه نگاهی به اعداد و ارقام کنونی این استارتاپ می ­اندازیم:

مسیر توسعه کافه بازار

در این قسمت مهم ترین وقایع در مسیر توسعه کافه بازار در 10 سال گذشته آورده شده است.

کاربران

کافه بازار به عنوان یک ابر فروشگاه نرم ­افزارهای اندرویدی در ایران، از سال 1389 توانسته با سرعت خوبی در بین کاربران اندرویدی نفوذ کند. روند تغییرات نصب فعال این اپلیکیشن را می­ توانید در نمودار زیر مشاهده کنید. اعداد ذکر شده در نمودار، میزان نصب فعال این برنامه را در هر سال نمایش می ­دهد. لازم به ذکر است منظور از نصب فعال، تعداد دستگاه­ هایی است که در یک بازه زمانی معین برنامه بازار روی آنها نصب بوده است. همانطور که پیش­تر ذکر شد، در زمان نگارش این مقاله یعنی بهار 1399، بازار بیش از 43 میلیون نصب فعال دارد.

منظور از نصب فعال, تعداد کاربرانی است که در طول دو ماه گذشته از زمان گزارش­ گیری از داده­ های بازار، برنامه بازار بر روی تلفن همراهشان نصب بوده است.

با توجه به اینکه در منابع، عددی برای تعداد نصب فعال در انتهای سال 1390 ذکر نشده، در نمودار فوق، میزان این شاخص در سال مذکور نامعلوم درج شده است. بدیهی است که این رقم کمتر از یک میلیون نصب فعال بوده است.

تعداد تراکنش های موفق

نمودار زیر روند مثبت تعداد تراکنش ­های موفق سالانه را تا انتهای سال 1398 نشان می ­دهد. طبق گزارش­های صنعت برنامه ­های موبایلی که توسط کافه بازار منتشر گردیده، این تراکنش­ ها برای خرید برنامه، اشتراک و پرداخت ­های درون برنامه ­ای (پرداخت­های مربوط به کالاهای غیردیجیتالی، مانند پرداخت­های تاکسی ­های آنلاین یا فروشگاه­ های خرید اینترنتی، در این شاخص محاسبه نمی ­شوند) صورت گرفته است و ضمناً توسط خریدار برگشت نخورده است.

طبق نمودار فوق، در انتهای سال 1398، تعداد تراکنش موفق رشد چشمگیر %50 داشته است.

توسعه دهندگان

نمودار زیر تعداد توسعه­ دهندگانی را که با کافه بازار در بازه زمانی سال­های 1392 تا 1398 همکاری داشتند، نمایش می ­دهد. منظور از توسعه دهندگان در این نمودار، کل افرادی هستند که حداقل یک برنامه در وضعیت انتشار دارند. در پایان سال 1398، تعداد کل توسعه­ دهندگان فعال به 29 هزار نفر رسید.

بر اساس نمودار فوق، مجموع درآمد توسعه­ دهندگان کافه بازار از ابتدای لانچ این برنامه یعنی سال 1389 تا انتهای سال 1398 بیش از 477 میلیارد تومان بوده است. این در حالی است که درآمد سالانه توسعه ­دهندگان در سال 1398 در مقایسه با سال 1397، %83 رشد داشته است و به عدد 189 میلیارد تومان بوده است.

در شکل زیر، بصورت خلاصه می­توان اعداد و ارقام مربوط به توسعه ­دهندگان را مشاهده کرد:

برنامه ها و بازی ها

تا انتهای سال 1398، کاربران امکان دانلود و نصب 127،000 برنامه و بازی از این استور را داشتند.

لازم به ذکر است، از بین 127،000 اپلیکیشن موجود در سال 1398، سهم بازی ­ها 18،000 عدد و سهم برنامه ­ها 109،000 عدد بوده است.

مقایسه برخی از شاخص­ های کلیدی کافه بازار و پلی استور گوگل

برای درک بهتر وضعیت فعلی برنامه بازار و همچنین پتانسیل­ های پیش روی بازار اندروید در ایران، برخی از سنجه­ های کلیدی کافه بازار را با غول اندرویدی دنیا یعنی پلی استور گوگل مقایسه می­ کنیم. مبنای مقایسه انجام شده، گزارش سال 1397 از صنعت برنامه­ های موبایلی در ایران و گزارشات منتشر شده از پلی استور در سال 2017، هستند. جدول زیر، از جنبه­ های مختلف این دو استور را با هم مقایسه می­ کند:

مقایسه پورسانت کافه بازار و نمونه­ های خارجی

در بازار برنامه­ ها سه مدل درآمدی دارند:

۱)پرداخت درون برنامه ۲) خرید برنامه ۳) اشتراک درون برنامه­ای

طبق تعریفی که در گزارش ­های فصلی این مجموعه آمده، منظور از اشتراک درون برنامه­ ای، برنامه­ هایی هستند که از اعتبار بازار برای دریافت هزینه اشتراک مشتریان استفاده می ­کنند. در واقع تمام برنامه ­هایی که مدل درآمدشان اشتراکی است لزوماً از روش اشتراک درون برنامه ­ای بازار استفاده نمی­کنند و ممکن است پرداخت خود را با روش پرداخت درون برنامه­ ای پیاده­ سازی کرده باشند. بنابراین، در مورد فروش درون‌برنامه‌ای کالا و محتوای دیجیتال ۳۰ درصد متعلق به بازار و ۷۰ درصد متعلق به توسعه دهندگان اپلیکیشن‌هاست. در گوگل پلی و اپ استور هم به همین نسبت، درآمد بین استور و توسعه ­دهنده تقسیم می ­شود.

کسب­ و­ کارهای مجموعه کافه بازار

شرکت توسعه فناوری اطلاعات هزاردستان، کسب­و­کار‌های دیگری مانند دیوار، مسیریاب بلد و بازارچه را نیز در اختیار دارد. نقشه و مسیریاب بلد تا زمان تهیه این گزارش، از مرز 3 میلیون و دیوار از مرز 20 میلیون نصب فعال گذشته­اند.”بازارچه” محصول جدیدی از کافه بازار است که با همکاری چندین مجموعه خارجی، تعداد زیادی از بازی­های محبوب را در اپلیکیشن بازارچه جمع­آوری کرده است. در این محصول، کاربران از طریق کارت­های بانکی خود یا اعتبار کافه بازارشان، می­توانند پرداخت درون برنامه­ای انجام دهند.

سرویس ویدئویی یکی دیگر از خدمات کافه بازار است که کاربران می­توانند سریال‌های پرطرفدار ایرانی و خارجی، فیلم‌های سینمایی در ژانرهای مختلف، انیمیشن، مستند و برنامه‌های محبوب تلویزیونی را بصورت رایگان، فروشی یا اشتراکی (در آینده) تماشا کنند. میزبانی از محتوای ویدیویی از نسخه ۷.۲۰.۳ با همکاری فیلیمو به بازار اضافه شد. کافه بازار با داشتن ۳۱ میلیون کاربر فعال ماهانه رقیبی جدی در حوزه ویدئو خواهد بود.

اپلیکیشن “رسید” یکی از محصولات دیگر کافه بازار بود که از ابتدای سال 98، فعالیت آن متوقف گردید. این محصول بر روی پرداخت­های خرد آنلاین فعالیت می­کرد و از همان شروع کار، برای نصب بر روی تاکسی­ ها با مخالفت تاکسیرانی مواجه شد. به گفته حسام آرمندهی، بنیانگذار کافه بازار وجود مشکلاتی همچون انحصارگرایی برخی نهادها، پیچیدگی‌های همکاری با ارائه‌دهندگان خدمات شهری، کمبودهای قانون‌گذاری و تنظیم مقررات در سیستم بانکی کشور و وجود موانع و خلأهای قانونی متعدد در حمایت از کسب‌وکارهای اینترنتی کشور را از جمله دلایل توقف قعالیت این استارتاپ دانست.

سرمایه‌گذاران کافه بازار

محصول کافه‌بازار در مالکیت «گروه توسعه‌ی فناوری اطلاعات هزاردستان» تعلق دارد. سهامداران گروههزاردستان عبارت ­اند از:

طبق آنچه که در منابع خبری آمده، آخرین جذب سرمایه هلدینگ کافه بازار در دی ماه 1396 بود که %10 از سهام این مجموعه در ازای 38 میلیون یورو در اختیار یک شرکت هلندی به نام IIIC قرار گرفت. مبلغ سرمایه­ گذاری شده و همچنین میزان سهام دریافتی نشان می ­دهد که ارزش­گذاری کافه بازار در آن مقطع 380 میلیون یورو بوده که با توجه به کاهش ارزش ریال در سال­های گذشته، احتمالاً اکنون ارزش کمتری دارد.

با توجه به اینکه در وب­سایت کافه بازار، از گروه IIIC به عنوان سهامدار یاد نشده، می­توان گفت که سرمایه­ گذاری که IIIC در دی ماه 1396 انجام داده، بصورت مستقیم نبوده است. به عبارت دیگر، این سرمایه­ گذاری از کانال سرآوا بصورت غیرمستقیم انجام شده است. سرآوا به عنوان اولین سرمایه­ گذار خطرپذیر هم اکنون %19.22 از سهام کافه بازار را در اختیار دارد. لازم به ذکر است، شرکت سوئدی پامگرنت یکی دیگر از سرمایه ­گذارهایی است که سرآوا آنها را به سرمایه ­گذاری در ایران به شکل غیر مستقیم متقاعد کرده است.

دلیل سرمایه‌گذاری غیرمستقیم شرکت‌های خارجی

سعید رحمانی مدیر عامل سابق سرآوا در مصاحبه با روزنامه شنبه در خصوص چرایی سرمایه­ گذاری غیرمستقیم شرکت­های خارجی نظیر پامگرنت و IIIC بر روی استارتاپ­های ایرانی، اینگونه توضیح می­دهد:

“سرآوا و IIIC بصورت صندوق سرمایه‌گذاری عمل می‌کنند. این بهترین روش جذب سرمایه خارجی است. به این معنی که مالکیت و سهام‌داری از مدیریت شرکت تفکیک شده است و کنترل این شرکت‌ها در دست طرف ایرانی می‌ماند. از طرف دیگر سهام هیچ یک از شرکت‌های پورتفولیو سرآوا به طرف‌های خارجی منتقل نمی‌شود. بدین ترتیب، عملاً کنترل شرکت‌های دانش بنیان ایرانی در حوزه اقتصاد دیجیتال از دست نرفته و از منابع  و تجربه جهانی به منظور رشد فضای کسب و کار کشور در این حوزه استفاده می‌شود.”

یکی دیگر از سرمایه­گذارهای هولدینگ کافه بازار، رهنما ونچرز است که در سال 1392، با سرمایه ­گذاری خود مالک %29.92 از سهام هلدینگ هزاردستان شد به جمع سهامداران این مجموعه پیوست.

اعلام آمادگی برای بورسی شدن

کافه بازار یکی استارتاپ­ هایی هست که تا کنون گمانه­ زنی­ های زیادی برای بورسی شدنش صورت گرفته است. در همین خصوص، حسام آرمندهی مدیر عامل کافه بازار در یلدا سامیت سال 1398 اعلام کرد که کافه بازار و دیوار بیش از سه سال است که سود‌ده هستند و از این جهت آماده حضور در بورس هستند. البته امیر هامونی مدیرعامل فرابورس در مصاحبه ای اعلام کرد که دو شرکت تپسی و دیجی کالا از آمادگی بیشتری برای ورود به بورس نسبت به کافه بازار برخوردار هستند. باید دید در آینده نزدیک وعده ورود استارتاپ­ های ایرانی به بورس ایران چقدر محقق خواهد شد و کدام استارتاپ می­ تواند مسیر بورسی شدن را برای سایرین هموار کند.

نظر خود را با من در میان بگذارید