تا همین چند سال پیش، کمتر کسی فکر می‌کرد در عرض چند ثانیه بتوان کوتاه‌ترین و بهترین مسیر بین دو نقطه مبدأ و مقصد را تعیین کرد. سردرگمی در مسیریابی از روی نقشه‌های فیزیکی، از دست دادن زمان در پیدا کردن مسیر مناسب، گیر کردن در ترافیک خیابان‌ها و خیلی مشکلات ریز و درشت دیگر تنها بخشی از دشواری‌های رفت‌و‌آمد درون شهری و برون شهری مردم بودند.
اما امروزه همانطور که اینترنت تحول اساسی در بخش‌های مختلف زندگی و کسب‌و‌کار ما ایجاد کرده، موضوع انتخاب مسیر هم دستخوش تغییرات اساسی گردیده است. از این رو، چند سالی هست که اپلیکیشن‌های مسیریاب با ارزش‌های پیشنهادی متنوعی که ارائه می‌کنند، توانسته‌اند تجربه آنلاین لذت‌بخشی را از انتخاب بهترین مسیر، برای کاربران خود رقم بزنند.
مسیریاب یک نرم‌افزار بر پایه GPS است که به کاربران امکان می‌دهد که بتوانند کم ترافیک‌ترین و سریع‌ترین مسیر را برای رسیدن به مقصد خود پیدا کنند و آن ها را تا رسیدن به مقصد گام به گام همراهی می‌کند.
در ایران، مردم ابتدا با مسیریاب‌های خارجی مثل Sygic و Waze انتخاب مسیر آنلاین را درک و تجربه کردند اما به تدریج با فیلترینگ نمونه‌های خارجی و البته تلاش و همت تیم‌های استارتاپی خلاق ایرانی، چندین اپلیکیشن ایرانی وارد عرصه رقابت شدند و تلاش می‌کنند با ارائه مزیت‌هایی مثل راهنمایی صوتی فارسی، انتخاب مسیر با توجه به طرح ترافیک، رابط کاربری و … توجه کاربران ایرانی را به خود جلب کنند.
با یک جست‌و‌جو در گوگل یا اپ استوری مثل کافه بازار، به راحتی با فهرستی از اپلیکیشن‌های نقشه و مسیریاب روبرو می‌شوید. به همین منظور، بازیگران اصلی حوزه نقشه و مسیریاب را بر اساس شاخص بیشترین میزان نصب فعال انتخاب کردیم و در قالب یک نظرسنجی نظر مخاطبان راستا را در مورد “بهترین مسیریاب ایرانی در نبود مسیریاب‌های خارجی” مورد بررسی قرار دادیم.
5 تا از پر نصب‌ترین اپلیکیشن‌های دسته نقشه و مسیریاب که گزینه‌های نظرسنجی راستا هم بودند، عبارت‌اند از:
اپلیکیشن‌های مسیریاب از چه روشی اطلاعات موردنیاز خود را بدست می‌آورند؟
منبع دیتای نقشه‌ها عموماً از یک سرویس خارجی گرفته می‌شود. مثلاً مسیریاب نشان دیتای پایه نقشه خود را از یک منبع آزاد جهانی به نام Openstreetmap که کاملا رایگان و آزاد است، برداشت کرده و مسیریاب بلد هم نقشه پایه خود را از یکی از شرکت‌های داخلی خریداری کرده است. داده‌های نقشه‌ها هم از دو طریق به‌روزرسانی می‌شود:
– اطلاعاتی که با مشارکت خود کاربران تکمیل می‌شود مثل داده‌های مربوط به مکان‌ها، دوربین پلیس و سرعت‌گیرها
– اطلاعاتی است که به واسطه دسترسی به لوکیشن کاربر به‌روز می‌شود، مثل دریافت اطلاعات ترافیکی بر اساس سرعت حرکت خودروها
این طور می‌توان جمع‌بندی کرد که اپلیکیشن‌های نقشه و مسیریاب، اطلاعات موردنیاز کسب‌و‌کار خود را از طریق حجم زیادی از کاربران، تکمیل و به‌روزرسانی می‌کنند.
در حال حاضر با قطعیت می‌توان گفت که بازیگران اصلی حوزه نقشه و مسیریابی آنلاین، بلد و نشان هستند که توانستند سهم بزرگی از بازار را به خود اختصاص دهند.
بلـــد
تیم بلد در اردیبشت‌ماه 1396 توسط گروه توسعه فناوری اطلاعات هزاردستان پایه‌گذاری شد و اولین نسخه اپلیکیشن مسیریاب بلد در اردیبهشت‌ماه 1397 منتشر شد. ذکر این نکته ضروری است که کافه بازار در کنار بلد، یکی دیگر از کسب‌و‌کارهای تحت مالکیت گروه توسعه فناوری اطلاعات هزار دستان است و شاید بد نباشد که رشد چشمگیر بلد در سال‌های اخیر را بی ارتباط با این نقطه اشتراک در نظر نگرفت. هر چند حمایت‌های انحصاری کافه بازار از بلد در استراتژی‌های جذب کاربر در استور بازار، کم و بیش مورد انتقاد برخی فعالان اکوسیستم استارتاپی قرار گرفته است.
نشــان
شرکت راژمان مالک نقشه و مسیریاب نشان در سال 1390 اولین نقشه ترافیک شهر مشهد را با همکاری شهرداری این شهر ارایه داد. خدمات سرویس توسعه یافته شرکت راژمان به تدریج به 17 شهر دیگر نیز گسترش یافت و با استقبال کاربران مواجه شد. در سال 1395 این شرکت تصمیم به ایجاد یک نقشه واحد با استفاده از داده‌های شهرداری‌ها گرفت که این پروژه بعد از گذشت یک سال به سرانجام نرسید.
بنابراین با تصمیمی که این شرکت گرفت، در دی‌ماه 1396، نقشه و مسیریاب نشان با استفاده از داده‌های باز Open Street Map منتشر شد. این مسیریاب آنلاین در دور اول جذب سرمایه، 6 میلیارد تومان سرمایه نقدی و 5 میلیارد تومان هزینه تأمین زیرساخت و سخت افزار از گروه فناپ جذب کرد.
در حال حاضر فناپ با %35، مصطفی جلمبادانی (مدیر محصول فعلی) با %13 و جواد عامل (مدیر عامل فعلی) با %52، ترکیب سهامداران نقشه و مسیریاب نشان را تشکیل می‌دهند.
دال، سپهر، وی
دال، سپهر و وی (Way) به عنوان سایر بازیگران این حوزه شناخته می‌شوند که اختلاف محسوسی با لیدرهای این بازار دارند. در حال حاضر، موسسه دانش بنیان برکت تنها سرمایه‌گذار مسیریاب دال محسوب می‌شود. در مورد مسیریاب دال این نکته قابل تأمل است که بعد از فیلتر شدن ویز (Waze) در ایران، از اپلیکیشن دال به عنوان نمونه بومی شده و جایگزین ایرانی آن یاد شد، اما نتوانست آنطور که انتظار می‌رفت، جایی در این بازار برای خود مهیا کند. لازم به ذکر است که ویز توسط یک استارتاپ اسرائیلی بنیان‌گذاری شد و در سال ۲۰۱۳ توسط شرکت گوگل خریداری شد.
اپلیکیشن‌های مسیریاب از چه روشی کسب درآمد می‌کنند؟
در تمام دنیا، مسیریاب‌ها بصورت کاملاً رایگان در اختیار کاربران قرار می‌گیرند و بنا به گفته مدیران مسیریاب‌های داخلی، ارائه خدمات نیز در ایران همچنان رایگان خواهد ماند. اما همانطور که پیش‌تر بررسی کردیم، لیدرهای این بازار، یعنی بلد و نشان، هر کدام زیر مجموعه یک شرکت بزرگتر هستند که معمولاً علاوه بر نقشه، محصولات دیگری هم دارند.
مثلاً اپلیکیشن نشان متعلق به شرکت راژمان است که چندین سال است با شهرداری‌های تهران و مشهد و 15 شهر دیگر در سطح کشور در حوزه GIS و ترافیک به صورت پیمانکاری همکاری داشته و توانسته با توسعه اپلیکیشن‌های موبایل نقشه درآمدزایی کند و از این طریق سرمایه لازم برای توسعه نشان را فراهم کند. اپلیکیشن بلد هم یکی از محصولات هولدینگ هزاردستان است که محصولات موفق کافه بازار و دیوار را پیش از بلد، روانه بازار آنلاین ایران کرده است. بنابراین، سوددهی کسب‌و‌کارهای دیوار و کافه بازار باعث فراهم آمدن پشتوانه مالی لازم برای توسعه بلد شده است.
به نظر می‌رسد مسیریاب‌ها همچنان برای کاربرات عادی رایگان باقی بماند ولی از طریق اطلاعات تکمیلی که از سمت همین کاربران برای این سرویس‌ها ارسال می‌شود، سه مدل درآمدی زیر برای اپلیکیشن‌های نقشه و مسیریاب قابل پیش‌بینی است:
با توجه به رشد روز افزون آگاهی مردم نسبت به مسیریاب‌های آنلاین و مشارکت کاربران در تکمیل اطلاعات نقشه‌ها، پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک، این کسبوکارها از مدل‌های درآمدی فوق، درآمدزایی کنند. در حال حاضر، از بین مدل‌های فوق، فروش زیرساخت نقشه محتمل‌ترین روش درآمدزایی است و احتمالاً در حال حاضر در یبن این کسبوکارها رایج است.
به منظور بررسی جایگاه اپلیکیشن‌های نقشه و مسیریاب ایرانی بعد از فیلترینگ نمونه‌های خارجی، در قالب یک نظرسنجی تلگرامی، به این موضوع پرداختیم. این نظرسنجی در شهریورماه 1399 بین مخاطبان کانال تلگرام راستا برگزار شد و بیش از 33،000 نفر در آن مشارکت کردند. در ادامه با ما همراه باشید تا نتیجه این نظرسنجی را بررسی کنیم:
بر اساس نمودار فوق، %45 از نتایج نظرسنجی که تقریباً معادل 15،000 رأی است، به اپلیکیشن‌های مسیریاب خارجی اختصاص پیدا کرده است. یعنی غالب مخاطبان راستا، همچنان ترجیح می‌دهند از جایگزین‌های خارجی، مبدأ و مقصد خود را پیدا کنند. Waze، Sygic و Google Maps از محبوب‌ترین مسیریاب‌ها بین کاربران ایرانی هستند که از بین آنها برنامه Waze بعد از فیلترینگ دیگر نتوانست به رشد خود در ایران ادامه دهد. با این حال، با توجه به فیلتر نبودن Google Maps و همچنین نصب بودن آن بصورت پیش فرض در تمام موبایل‌های با سیستم عامل اندروید، انتظار می‌رود گزینه اول مخاطبان در بین مسیریاب‌های غیر ایرانی، این محصول ابر کمپانی گوگل باشد.
از طرف دیگر، به لطف سیاست فیلترینگ که چند سالی است در ایران اجرایی شده، در حال حاضر اکثر مردم ایران حداقل یک فیلترشکن بر روی گوشی خود نصب دارند، بنابراین بدیهی به نظر می‌رسد که علی رغم فیلترینگ، کاربران همچنان از نمونه‌های غیر ایرانی فیلتر شده مثل Waze برای رفع نیاز خود استفاده کنند.
بعد از گزینه‌های خارجی، اپلیکیشن‌های ایرانی نشان و بلد به ترتیب با %24 (معادل 8،000 رأی) و %23 (معادل 7،000 رأی) درصد فراوانی رأی، انتخاب کاربران برای مسیریابی هستند. همانطور که پیش‌تر در قالب یک جدول مهم‌ترین فیچرهای مسیریاب‌های ایرانی را با هم مقایسه کردیم، درصد فراوانی آراء به خوبی نتایج این جدول را تأیید می‌کند. بلد و نشان هر دو از نظر گستردگی و تنوع خدمات و فیچرها، تا اینجای کار توانستند رقابتی نزدیک به هم داشته باشند ولی نظر تعداد نصب فعال قضیه کمی فرق دارد.
به نظر می‌رسد بلد به پشتوانه سرمایه‌گذاری کافه بازار و حجم تبلیغات خود توانسته نسبت به رقیب خود نشان که اتقاقاً سابقه بیشتری در این حوزه دارد، در مدت زمان کمتری رشد بیشتری داشته باشد. باید دید در آینده بازار نقشه‌ها و مسیریاب‌ها با وجود این دو رقیب قدرتمند، دستخوش چه تحولاتی می‌شود و کدام یک می‌توانند سهم کیک بیشتری برای خود بردارند.
در همین راستا، بعید به نظر می‌رسد سایر رقبای موجود، بتوانند از نظر کمی، کیفی یا هر دو، سهم بازار لیدرهای این حوزه را تهدید کنند.
با این توضیحات، انتخاب شما برای مسیریابی، کدام محصول ایرانی خواهد بود؟
نظرات و پیشنهادات خود در ارتباط با این نظرسنجی را با ما در میان بگذارید.
دیدگاه کاربران