پروفایل آپارات

در تاریخ 24 فروردین­ ماه 1390 بود که وبلاگ آپارات، خبر رسمی آغاز به کار اولین وب­سایت اشتراک­ گذاری ویدئوی ایران را از 23 بهمن ­ماه 1389 اعلام کرد. در آپارات کاربران می ­توانند با ایجاد حساب کاربری و کانال اختصاصی خود، محتوای ویدئویی بارگذاری نمایند و روزانه به طیف گسترده­ای از ویدئوها در دسته­ بندی­ های موضوعی مختلف دسترسی داشته باشند. امکان تماشای برنامه­ های لایو، محتوای اختصاصی کودک، کانال ­های رسمی تأیید شده از سوی آپارات و امکان درآمدزایی برای تولیدکنندگان محتوا از جمله مهم­ترین ویژگی­ های بزرگترین سرویس اشتراک­ گذاری ویدئو در ایران است. وب­سایت آپارات به عنوان یک محصول UGC با بیش از ۱۸۰ میلیون دقیقه نمایش روزانه موفق ویدیو و ۳۶ میلیون مخاطب ماهانه منحصر به فرد، تنها سایت ایرانی است که توانسته رتبه زیر 100 الکسا را تجربه کند. با ما همراه باشید تا بیشتر با این غول ویدئویی ایران آشنا شوید.  

تاریخچه شکل گیری آپارات

در سال 1383 که شبکه اجتماعی Orkut در بین مردم ایران محبوب بود، محمد جوادشکوری مقدم با هدف داشتن نمونه فارسی آن، شبکه اجتماعی کلوب را راه ­اندازی کرد. طبق آمار، در سال 1383، به ترتیب سه کشور برزیل، آمریکا و ایران از نظر محل اقامت کاربران، بیشترین مخاطبان این شبکه اجتماعی را تشکیل می ­دادند. فیلتر شدن Orkut، رایج نبودن Facebook و Myspace و روی کار آمدن بستری فارسی برای اشتراک­ گذاری محتوا و گرفتن بازخورد، زمینه ­ساز استقبال بسیار خوب از کلوب شدند. در سال 1388 که YouTube به دلیل اعتراضات نسبت به انتخابات ریاست جمهوری فیلتر شد، دسترسی به بسیاری از بسترهای اشتراک ­گذاری ویدیویی بین ­المللی در ایران محدود شد. در پی این اتفاق، سرویس پخش ویدئو در کلوب به درخواست کاربران اضافه شد. در ادامه، شکوری مقدم بنیان­گذار این استارتاپ، متوجه می ­شود سرویس ویدئو به تنهایی پتانسیل لازم به عنوان یک محصول مستقل را داراست و آپارات را به عنوان سرویس میزبانی ویدئو در سال 1389 تأسیس می ­کند.

وضعیت فعلی آپارات

آپارات تنها وب­ سایت اشتراک ­گذاری ویدئو در ایران نیست، اما تنها وب ­سایت میزبانی ویدئو که تاکنون اقدام انتشار گزارش آماری کسب­ وکار خود نموده، آپارات است. طبق گزارش سال 98 این مجموعه، آپارات رتبه 80 الکسا را کسب کرده است، بیش از 5 میلیون ویدئو توسط کاربران آپلود شده و بصورت میانگین 36 میلیون نفر ماهانه در این پلتفرم ویدئو تماشا می­ کنند.

مسیر توسعه آپارات

مهم­ترین و تأثیرگذارترین اتفاقاتی را که در توسعه پلتفرم میزبانی ویدئوی آپارات بین سال­ های 89 تا 98 نقش داشتند، می­ توانید در نمودار زیر مشاهده کنید:

آپارات از دریچه اعداد

آپارات به عنوان غول محتوای ویدئویی در ایران، از بدو تأسیس تا کنون، با نرخ رشدی خوبی بین کاربران اینترنتی نفوذ پیدا کرده است. نموار زیر، روند تغییرات میانگین تعداد نمایش موفق ویدئو در یک روز را از سال 1389 تا سال 1398 نمایش می­ دهد. طبق این نمودار، رشد چشمگیر مخاطبان آپارات در سال 1396 رخ داده، به طوری که در عرض یکسال، تعداد آنها دو برابر شده است. این شاخص برای سال 1398، با رشد یازده و نیم میلیونی همراه بوده است. نکته دیگر اینکه میزان آپلود ویدیو در دراین پلتفرم در سال 1398 نسبت به سال 1397 بالای ۱۲۰ درصد رشد داشته است.

از ابتدای راه­اندازی آپارات تا کنون نزدیک به 19 میلیون ویدئو آپلود شده که در طی سال­ های اخیر این شاخص با شتاب بیشتری افزایش یافته است. همچنین طبق آماری که آپارات منتشر کرده، در این پلتفرم بیش از 5 میلیون ویدئو در سال 98 توسط کاربران بارگذاری شده است.

با توجه به نفوذ بیش از پیش محتوای ویدئویی در بین کاربران اینترنتی، نزدیک به نیمی از کاربران آپارات را متولدین دهه 60 تشکیل می­ دهند و بعد از آنها، متولدین دهه 70 با %30، بیشترین سهم را در اختیار دارند. نمودار دایره ­ای زیر، سهم هر یک متولدین دهه­ های مختلف را نشان می­ دهد:

در طول 10 سالی که آپارات شروع به کار کرده، رقبای مختلفی در حوزه میزبانی ویدئو ایجاد شدند که از جدی­ترین آنها می­توان به “نماشا” و تماشا” اشاره کرد. نمودار زیر، میزان محبوبیت این سه پلتفرم اشتراک­گذاری ویدئو را در طول 5 سال گذشته یعنی از اردیبهشت ­ماه 1394 تا اردیبهشت­ ماه 1399 نمایش می ­دهد. این نمودار که از Google Trends استخراج شده، بر مبنای کلیه جست­وجوهای انجام شده کاربران در فضای وب در کشور ایران ترسیم شده است. رنگ­های آبی، قرمز و زرد به ترتیب معرف آپارات، نماشا و تماشا هستند. همانطور که مشاهده می­ کنید روند محبوبیت کلید واژه آپارات در طول این 5 سال تقریباً %50 کاهش داشته است و در مقابل نماشا رشد چند برابری تجربه کرده است. یکی از دلایل کاهش محبوبیت می­تواند ظهور رقبا و کسب­ وکارهای متعدد در حوزه اشتراک­ گذاری محتوای ویدئویی باشد که باعث شده کاربران با وجود آپارات، به گزینه­ های دیگری برای پاسخ به نیازهای خود فکر کنند.

در ادامه، اسکرین شات ­هایی از صفحه اصلی سایت آپارات از بدو تأسیس (1389) تا بهار 1399 آورده شده است. تغییرات در رابط کاربری، روند اضافه شدن فیچرهای مختلف، سرویس­ های آپارات کودک و فیلیمو، تبلیغات بنری و مواردی از این دست، در طول نزدیک به 10 سال فعالیت در این عکس ­ها قابل مشاهده است. طبق گفته مدیران آپارات، سادگی و تمرکز بر روی محصول همواره تضمین کننده موفقیت آنها بوده است که روند تغییر و تحولات موجود در عکس­ ها، گویای این موضوع است. لازم به ذکر است، اسکرین شات­ ها به کمک Wayback Machine تهیه شده ­اند.

کسب­ و­کارهای گروه آپارات

آپارات، یکی از محصولات پرتفوی هلدینگ صبا ایده است. فناوران ایده پرداز صبا یا صبا ایده یکی از شرکت های فعال در حوزه فناوری اطلاعات است که در سال 1383 توسط محمدجواد شکوری مقدم، مهدی شکوری مقدم، محمد فضل اللهی تأسیس شد. آنها کار خود را با راه ­اندازی شبکه اجتماعی کلوب آغاز کردند که به تدریج بین کاربران ایرانی محبوب شد. در ادامه با هدف درآمدزایی و تأمین هزینه­های خرید سخت­ افزارهای گران قیمت برای توسعه سرویس­ ها، بر روی تبلیغات تمرکز کردند و آژانس تبلیغات صباویژن را در سال 1385 راه ­اندازی کردند. در سال 1386، با خرید میهن بلاگ، آن را به تملک خود در آوردند. در سال 1389 که دسترسی ایرانیان به سرویس­ های بین­ المللی ویدئویی قطع بود، آپارات تأسیس شد. در بهمن 1393، با تأسیس فیلیمو، صبا ایده پا به بازار ویدئوی اشتراکی گذاشت. طبق آخرین گزارش منتشر شده تا خرداد 1398، مجموع دقایق تماشای ویدیو در آن به بیش از ۱ میلیون دقیقه رسیده است.

مجموعه صبا ایده، در سال­ های اخیر با سرمایه ­گذاری روی چند استارتاپ، رسماً فعالیت­های خود را گسترش داده و قصد ورود به بازارهای مختلف دارد. این مجموعه در سال 1395، ابتدا یک سرمایه­ گذاری  45 درصدی بر روی سینما تیکت انجام داد و در اسفند 1398، این استارتاپ را تحت مالکیت خود در آورد. همچنین در دو سال گذشته، با سرمایه گذاری بر روی استارتاپ­ های پلاک و فلایتیو، به بازارهای خدمات آنلاین و گردشگری نیز ورود پیدا کرده است. به  جرأت می ­توان گفت که آپارات مهم­ترین سرمایه­ گذاری انجام شده در پرتفوی هلدینگ صبا ایده است. در حال حاضر ترکیب فعلی هیئت مدیره شرکت صبا ایده مطابق جدول زیر است:

محمد جواد شکوری مقدم	عضو هیئت مدیره، مدیرعامل و نایب رییس هیئت مدیره
محمد مهدی شکوری مقدم	نایب رییس هیئت مدیره و عضو هیئت مدیره
امیر حسین شکوری مقدم	رییس هیئت مدیره و عضو هیئت مدیره

برای آشنایی بیشتر با هلدینگ صبا ایده به عنوان یکی از سرمایه ­گذاران اکوسیستم استارتاپی ایران، می ­توانید مقاله معرفی این مجموعه را در این لینک مطالعه کنید.

مقایسه سیستم درآمدزایی آپارات و یوتوب

آپارات و یوتوب به خاطر اینکه از طریق تسهیل ارتباط بین چند گروه از کاربران، ارزش ­آفرینی می­کنند، در دسته کسب­و­کارهای پلتفرمی یا پلتفرم­ های چندوجهی قرار می­ گیرند. این دو مجموعه به عنوان بسترهای “ویدئو به درخواست (VOD)” از طریق تبلیغاتی که بر روی ویدئوها قرار می­ گیرند، درآمدزایی می ­کنند. به عبارتی می­توان آنها را در زمره AVODها  (Ad-Supported Video on Demand)یا ویدئوهای به درخواست با پخش تبلیغات در نظر گرفت.

طور کلی می ­توان مخاطبان آپارات و یوتوب به عنوان بزرگترین پلتفرم­ های اشتراک­گذاری محتوای ویدئویی در ایران و چهان را به سه دسته مختلف تقسیم­ بندی کرد:

• تولیدکننده محتوا: کاربری است که تمام ویدیوهای بارگذاری شده در کانالش را خودش تولید‌ کرده است
• بازنشرکننده محتوا: کاربری است مشابه تولیدکننده محتوا، با این تفاوت که ویدئوهایی را از هر منبعی بارگذاری می­ کند
• بازدیدکننده عادی: کاربری است که بوسیله ویدئوهای منتشر شده توسط دو گروه قبلی، تغذیه می ­شود

در دسته ­بندی فوق می ­توان دو مورد اول را وجه عرضه ­کننده و مورد آخر را وجه تقاضاکننده این پلتفرم ­ها در نظر گرفت.

یک نکته خیلی مهم در کسب­و­کارهای پلتفرمی توجه به وجه­ های مختلف است. چرا که رشد هر وجه این پلتفرم ­ها، در نهایت رشد کلی کسب­ و­کار را رقم می­ زنند. از این رو، یوتوب و آپارات به منظور حمایت از تولیدکنندگان محتوا، سیستم درآمدزایی برای آنها تعریف کرده­ اند. بر اساس این سیستم، پولی که بابت تبلیغات بر روی ویدئوها از مشتریان دریافت می­ شود، بخشی از آن سهم پلتفرم و بقیه آن سهم تولیدکننده محتوا است. در ادامه بیشتر در این خصوص توضیح می­دهیم.

آپارات در راستای حمایت از تولیدکنندگان محتوا از سال 1396 امکان درآمدزایی از محتوا را برای کاربران خود فراهم کرد. در ابتدا شاخص محاسبه درآمد کاربران، تعداد بازدید‌ از یک ویدیو بود. یعنی هر چقدر یک ویدئو بازدید بیشتری داشت، درآمد بیشتری هم کسب می­ کرد. اما از سال 1398 شاخص درآمدزایی به زمان تماشا یعنی زمانی که کاربران صرف تماشای یک ویدیو می‌کنند، تغییر پیدا کرد. به گفته مدیران این شرکت، وجود بازدیدهای تقلبی، عدم دسترسی به جزییات بیشتر برای درآمد کسب‌شده، جدا بودن پنل درآمدزایی از آپارات و مهم‌تر از همه دقیق نبودن محاسبه بازدید به عنوان یک شاخص برای پرداخت درآمد، از جمله مهم­ترین دلایل باز طراحی سیستم درآمدزایی در آپارات بوده است. این اقدام در راستای حمایت از محتوای با کیفیت و تولیدکنندگانی که محتوای استاندارد تولید می­ کنند، صورت گرفته است، چرا که تعداد بازدید بالا، لزوماً نمی­تواند شاخص خوبی برای بهتر بودن ویدئو باشد.

در آپارات، هم تولیدکننده محتوا و هم باز نشر کننده محتوا می­ توانند در صورت احراز شرایط، به سیستم درآمدزایی آپارات بپیوندند. اینکه چه کسی بازنشرکننده محتوا است، بدیهی است اما حد و مرز تولیدکننده محتوا و اینکه چه فعالیت­ هایی عملاً “تولید” محسوب می­ شوند، جای سوال است. با این حال، از نظر آپارات، چه کسی تولیدکننده محتوا است؟ بیایید شرایط آن را با هم بررسی کنیم:

• تولید کننده محتوا فردی است که از صفر تا صد ویدیو توسط وی ساخته شده باشد
• گیمرها تنها در صورتی تولید کننده محسوب می‌شوند که از وبکم استفاده کنند
• دوبله کردن ویدیو تولید محسوب می­ شود
• ویدیوهای آموزشی تنها در صورتی تولید محسوب می­ شوند که چهره فرد آموزش­ دهنده در ویدئو مشخص باشد
• افزودن زیرنویس به ویدیو تولید محسوب نمی ­شود
• صرفاً ادیت و میکس کردن تولید محسوب نمی­ شود

شرایط احراز صلاحیت و میزان پرداخت برای تولیدکننده و بازنشرکننده محتوا متمایز است. در جداول زیر به این شرایط اشاره شده است:

شرایط احراز صلاحیت

کانال تولیدکننده محتوا باید شرط زیر را داشته باشد:

حداقل 200 دنبال کننده، حداقل 4 هزار ساعت نمایش در 3 ماه اخیر

کانال بازنشرکننده محتوا باید شرایط زیر را داشته باشد:

حداقل ۲ هزار دنبال کننده داشته ‌باشد

حداقل ۵ هزار ویدیو در کانال بارگذاری کرده‌ باشد

بیش از ۸ میلیون بازدید کل داشته ‌باشد

بیش از ۲۰ هزار دقیقه ویدیو بارگذاری کرده‌ باشد

علاوه بر شرایط فوق، تولیدکنندگان و بازنشرکنندگان باید خطوط قرمزی را که آپارات تعیین کرده، رعایت کنند. طبق آنچه که در وب­سایت آپارات آمده، مهم­ترین این شرایط عبارت­ اند از

 

قوانین تولیدکنندگان محتوا

 

• بازنشر حتی یک ویدئو، منجر به حذف از سیستم درآمدزایی می­ شود

• گیمرها در شرایطی تولیدکننده محسوب می شوند که حتما از وب کم استفاده کنند

• نوشتن تیتر بی ربط و اضافه کردن عکس بی ­ربط منجر به جریمه نقدی می ­شود

• مسئولیت محتوای بارگذاری شده در سایت با تولیدکننده است و آپارات هیچ گونه مسئولیتی در قبال محتواها ندارد

• تولیدکننده مکلف به رعایت حق نشر دیگر آثار است

• هرگونه خرابکاری در سیستم بازدید موجب حذف کانال از سیستم درآمدزایی می­ شود

 

قوانین بازنشرکنندگان محتوا

 

• رعایت حق نشر صاحبان محتوا مثل فیلم های روز سینمای ایران و یا برنامه ­های تولیدی آپارات

• تیتر، توضیح و تگ ویدیوهای آپلود شده باید به زبان فارسی و کاملاً مرتبط باشد

• مسئولیت محتوای بازنشری با آپلود کننده هست و آپارات مسئولیتی ندارد

• آپلود ویدیوی تبلیغاتی بلامانع است ولی اضافه کردن محتوای تبلیغاتی به یک ویدیو بصورت تیزر، زیرنویس یا چسباندن یک عکس به ویدیو، منجر به حذف کانال از سیستم درآمدزایی می شود

 

میزان پرداختی

 

بازنشرکننده محتوا به ازای هر 1000 دقیقه نمایش مبلغ 60 تومان درآمد خواهد داشت و علاوه بر آن، در ازای هر 1000 ویدئوی آپلود شده در ماه، مجموع میزان درآمد کسب شده بر حسب زمان نمایش با ضریب 3 متورم می­شود. 

ویدئوی تولیدکننده محتوا بعد از اینکه توسط آپارات ارزیابی می ­شود، سهم 50  تا 70 درصدی از سود حاصل از نمایش تبلیغات دارد. به عبارت دیگر، حداقل %50 از سود حاصل از تبلیغات روی ویدئوها به تولیدکننده تعلق می­گیرد که می­تواند رقمی جذاب برای فعالان حوزه ویدئویی باشد.

آپارات در راستای حمایت از محتوای با کیفیت و تولیدکنندگان محتوا، امکان آپلود فیلم، سریال و انیمیشن را برای بازنشرکنندگان محتوا ممنوع کرده است. همچنین برای بازنشرکنندگان، صرف نظر از مدت زمان ویدئو، فقط 5 دقیقه اول آن برای درآمدزایی محاسبه می ­شود، یعنی اگر محتوای بازنشر شده، 2 ساعت باشد، فقط 5 دقیقه ابتدای آن مشمول طرح درآمدزایی می ­شود. با توجه به سرعت پایین و هزینه بالای اینترنت در ایران و شرایط سفت و سخت ورود به طرح درآمدزایی، باید دید واکنش بازنشرکنندگان محتوا نسبت به این تصمیم چطور خواهد بود. سیستم درآمدزایی که به تازگی تغییر کرده است و هنوز بازخورد زیادی از سوی تولیدکنندگان و بازنشرکنندگان محتوا دریافت نکرده است.

اما یوتوب، غول ویدئویی دنیا، از انتهای سال 2007، سیستم درآمدزایی خود را به نام Partner Program راه­اندازی کرد. کاربرانی که می­ خواهند کسب درآمد کنند، ابتدا در Partner Program ثبت­ نام می­ کنند. سپس کانال و محتواهای آن، توسط تیم یوتوب مورد بررسی قرار می­ گیرد که در صورت تأیید وارد طرح درآمدزایی می ­شوند. بازه زمانی بررسی ممکن است یک یا دو هفته تا حتی یک ماه نیز طول بکشد! با این حال، مواردی که گفته شد، تنها شرایط احراز صلاحیت نیست و بقیه آنها در ادامه فهرست می ­شوند:

کانال یوتوب باید شرایط زیر را داشته باشد:

داشتن حداقل 1000 دنبال­ کننده یا عضو (Subscriber) در کانال

بیش از 4000 ساعت بازدید از کل محتوای موجود در کانال

رعایت سیاست­ ها و خط مشی یوتوب در تولید و بازنشر محتوا

در یوتوب، در صورتی که یک کانال وارد Partner Program شود، می ­تواند تبلیغات بنری و ویدئویی در صفحه خود داشته باشد. تبلیغات بنری بصورت کلیکی (CPC) و تبلیغات ابتدای ویدئوها بر حسب هر هزار بار نمایش (CPM) موفق (هر نمایش موفق یعنی تماشای حداقل 30 ثانیه از ویدئوی تبلیغاتی) قیمت­ گذاری می­ شوند. CPM برای تبلیغ ­دهندگان بین 4 تا 10 دلار است و عواملی مثل زبان، جغرافیا، مناسبت ­های خاص مثل کریسمس، میزان رقابت برای تبلیغات و … می­­تواند CPM را افزایش دهد. طبق بررسی­ های انجام شده، بر خلاف آپارات، در یوتوب تفاوتی بین تولیدکننده و بازنشرکننده وجود ندارد و هر دو به یک میزان از تبلیغات سهم می ­برند. اگر CPM را بصورت میانگین برابر با 7 دلار در نظر بگیریم، %45 آن سهم گوگل و %55 باقی مانده آن که تقریباً معادل 4 دلار می­شود، سهم صاحب کانال است. هر چند شرایط کسب درآمد در یوتوب آسان­ تر است و تفاوتی بین سهم درآمدی تولیدکنندگان و بازنشرکنندگان وجود ندارد، اما محتوای کانال­ ها در این پلتفرم به شکل سخت­ گیرانه­ای توسط انسان و نه ماشین، پایش می­ شود تا از انتشار محتوایی کپی و خلاف قوانین تعریف شده جلوگیری شود. همچنین، یوتوبرهای موفق علاوه بر تبلیغات، از طریق جذب اسپانسر، همکاری در فروش (Affiliate Marketing) و عضویت در پلتفرم­ های اینفلوئنسر مارکتینگ نیز درآمدزایی می­ کنند.

ویژگی­های سیستم­ درآمدزایی در یوتوب و آپارات در جدول زیر مقایسه شده ­اند:

سهامداران آپارات

محصول آپارات در مالکیت هلدینگ صبا ایده قرار دارد. صبا ایده که در سال 1383 با همراهی محمدجواد شکوری مقدم، مهدی شکوری مقدم و محمد فضل اللهی تأسیس شد، بعد از ماه­ ها تلاش شبکه اجتماعی کلوب را که فضایی برای ایجاد پروفایل شخصی و ارائه افکار، عقاید و انتشار آن با دیگران بود، راه اندازی کرد. این شرکت در ادامه فعالیت­ های خود در حوزه فناوری اطلاعات، محصولات صباویژن، میهن بلاگ، آپارات، فیلیمو، سینما تیکت و … را راه­اندازی یا بر روی آنها سرمایه­ گذاری کرد. هم اکنون، صبا ایده به یک هلدینگ سرمایه‌گذاری تبدیل شده که در گذر ۱۵ سال رشد کرده و هزینه پروژه­ های جدیدش را از محصولات قدیمی درآورده و هیچ موقع جذب سرمایه از سرمایه‌گذار داخلی و خارجی نداشته است. به گفته مدیران این شرکت، در حال مذاکره برای جذب سرمایه هستند تا بتوانند در آینده نزدیک، ایده­ ها و برنامه ­های بزرگتری را پیاده­ سازی کنند.

این شرکت در حال حاضر در محله ظفر تهران قرار دارد و بیشتر از ۱۶۰ نفر در آن مشغول به کار هستند.

جهت آشنایی بیشتر با سایر سرمایه ­گذاران خطرپذیر می­توانید نقشه اکوسیستم استارتاپی ایران را دانلود کنید. اگر تا کنون از سرویس ­های آپارات، چه به عنوان مشتری (تبلیغ­ دهنده) و چه به عنوان کاربر (صاحب کانال یا بازدیدکننده)، استفاده کرده­ اید، در بخش نظرات، تجربه خود را به ما به اشتراک بگذارید.