بررسی جایگاه استارتاپ‌ها در صنعت سلامت

فناوری سلامت (Health Technology) بنابر تعریف سازمان بهداشت جهانی به هرگونه «کاربرد و دانشِ سازمان‌یافته و مهارت به شکل‌های دستگاه، دارو، واکسن، دستورالعمل و سامانه که برای حل مشکلات سلامت و ارتقاء سطح کیفیت زندگی ایجاد و توسعه داده شده باشند»، اطلاق می‌گردد.

در این گزارش که سومین گزارش از مجموعه گزارش های نقشه بازار است، نقشه بازار و استارتاپ‌های فعال در صنعت سلامت را بررسی می‌کنیم.

نقشه بازار استارتاپ‌های صنعت سلامت

ارزش بازار فناوری سلامت دیجیتال در سال 2018 حدود 88 میلیارد دلار برآورد شده است. و پیش‌بینی می‌شود اندازه بازار این تا سال 2025 به 500 میلیارد دلار برسد! هم چنین پیش‌بینی می شود فناوری‌های بی‌سیم و تلفن همراه عامل اصلی این رشد باشند.

فناوری‌های سلامت دیجیتال یکی از حوزه‌های سرمایه‌گذاری است که در سالیان اخیر توجه زیادی به آن شده است.(مخصوصا برای استارتاپ‌ها) ارزش سرمایه گذاری خطرپذیر در حالی در سال 2019 به حدود 14 میلیارد دلار رسید، که این مقدار در سال 2010 برابر با 1.1 میلیارد بوده است. همان طور که انتظار می رود لیدر این بازار نیز آمریکا است و بیشترین سرمایه‌گذاری در این کشور اتفاق افتاده است.

افزایش میزان استفاده آمریکایی‌ها از خدمات پزشکی از راه دور در پنج سال گذشته باعث شده است که این دسته از فناوری‌های سلامت بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرند. اندازه بازار خدمات پزشکی از راه دور در سال 2019، 45 میلیارد دلار برآورد شده است و پیش بینی می‌شود این بازار تا سال 2026 به 180 میلیارد دلار افزایش یابد.

در ادامه این گزارش از Venture Scanner به بررسی 2388 استارتاپ حوزه سلامت با جذب 92 میلیارد دلار تا ژوئن 2019 پرداخته شده است.

نمودار نوآوری صنعت

این نمودار وضعیت حوزه های مختلف صنعت حمل و نقل را بر اساس 2شاخص «متوسط طول عمر استارتاپ ها» و «متوسط سرمایه جذب شده» نمایش می دهد. با یک تحلیل اولیه می توان نتیجه گرفت حوزه هایی که در سمت راست پایین نمودار (تحول آفرین) قرار دارند، شانس بیشتری برای رشد دارند. چرا که با وجود آنکه مدت زیادی از تاسیس این استارتاپ ها نمی گذرد، سرمایه کلانی را جذب کرده اند. در حوزه سلامت شاهد حضور 5 دسته در بخش تحول آفرین هستیم که نشان‌دهنده توانایی بالای جذب سرمایه استارتاپ‌های این حوزه است.

استارتاپ‌های صنعت سلامت همچون سایر صنایع با توجه به شرایط و پیوستگی امور کاملا قابل تفکیک نیستند و همواره اشتراکاتی در حوزه‌های کاری وجود دارد. با این حال در این گزارش در 22 حوزه به شرح ذیل تقسیم شده‌اند:

1- مدیریت و اداره امور درمانی (Clinical Administration)

هر کسب‌وکار و ارائه خدمتی نیاز به مدیریت دارد. امور درمانی و پزشکی نیز از این منظر مستثنی نیست. رسیدگی و مدیریت امور روزانه، تخصیص بودجه، امور کارکنان، تامین و نگهداری تجهیزات و وسایل، دریافت هزینه‌ها و رسیدگی به امور بیمه، حسابداری و … نیازمند صرف زمان زیادی هستند. شرکت‌های فعال در این حوزه با ارائه خدمات مختلف از جمله نرم‌افزارها و بسترهای لازم، موسسات و کلینیک‌های پزشکی را در انجام ماموریت خود همراهی می‌کنند.

2- دستگاه‌های پزشکی دیجیتال (Digital Medical Devices)

در اختیار داشتن ابزار پیشرفته و به‌روز یکی از اصلی‌ترین نکات در کنار تخصص و دانش پزشکی است. شرکت‌های این حوزه از این مسئله به خوبی آگاه هستند و با تحقیق و تولیدات خود به کمک جامعه درمانی آمده‌اند. روند پیشرفت این حوزه نیز با دیجیتالی شدن دنیای روز گره خورده است. تصویربرداری با دقت بالا از اجزای گوناگون بدن حتی بدون تحلیل‌های کامپیوتری می‌تواند تاثیر زیادی در تشخیص و انتخاب راه درمانی مناسب به پزشکان داشته باشد. دستگاه‌ها و کیت‌های آزمایشگاهی -که این روزها به دلیل همه‌گیری کووید-19 کامل به آن واقفیم- بخش دیگری از این طیف وسیع را تشکیل می‌دهند. این دستگاه‌ها در قسمت تشخیص و پیش از درمان محدود نیستند. دستگاه‌های تنظیم خودکار سطح دارو و اکسیژن، دستگاه‌های نمایشگر وضعیت بیمار و … نیز بخش مهمی از این دسته هستند.

3- پرونده الکترونیک سلامت (Electronic Health Records)

اثرات مثبت داشتن پرونده پزشکی و سلامت مدت بسیار زیادی است که ثابت شده است. حال آنکه در دسترس بودن این پرونده در هر لحظه و مکان که فرد یا پزشک معالج به آن نیاز داشته باشد از ضروریات دیگری است که باید به آن توجه شود. با پیشرفت فناوری‌های مختلف این امکان در اختیار قرار گرفت تا پرونده‌های کاغذی و حجیم جای خود را به پرونده‌های الکترونیک بدهند و سابقه‌ی بیماری‌ها، تشخیص‌های مختلف پزشکان، داروهای مصرفی و … به راحتی در دسترس قرار گیرد. در واقع این‌ها همه بخش اولیه و از ملزومات پرونده پزشکی است، تشکیل پرونده و ثبت اطلاعات خود داستان مفصل و وقت‌گیری است که شرکت‌ها و استارتاپ‌های این حوزه برای برداشتن آن از دوش کادر درمان با استفاده از سخت‌افزار و نرم‌افزارهای مختلف تلاش می‌کنند.

4- بازی‌گونه‌سازی سلامت (Gamification of Health)

یک تعریف ساده برای گیمیفیکیشن (بازی‌گونه‌سازی)، استفاده از عناصر طراحی و قوانین بازی در مباحثی غیر از بازی و سرگرمی است. استارتاپ‌های این حوزه نیز از اصول گیمیفیکیشن در طراحی محصولات و نرم‌افزارهای خود برای تشویق و ترغیب کاربران خود استفاده می‌کنند تا فعالیت‌های مختلف (فیزیکی یا ذهنی) را موثرتر انجام دهند و به سلامتی کامل نزدیک‌تر شوند. ساده‌ترین حالت آن کمک کردن به هدف‌گذاری و رسیدن به اهداف روزانه و هفتگی و …، بررسی روند پیشرفت، اشتراک و مقایسه با سایرین و … است.

5- ژنومیک (Genomics)

مطالعات ژنتیک، توالی‌یابی DNA، تست‌های ژنتیک، بانک ژنتیک و سایر موارد مشابه در این حوزه قرار دارند. این‌ها مواردی است که در سطوح مختلف پزشکی و درمان مانند ویروس‌شناسی، بیوتکنولوژی، پزشکی قانونی و … کاربرد دارند. تست‌های ژنتیک برای جلوگیری از بروز مشکلات آتی یا پیش‌بینی خطرات و بیماری‌های محتمل، تشخیص بهتر عوامل بیماری‌زا و یافتن راه درمان آن‌ها و هر مسئله‌ی دیگری که پیوندی نزدیک با مبحث ژنتیک داشته باشد. برخی از کسب‌وکارها به تحقیقات و انجام آزمایش‌های ژنتیکی میپردازند و برخی نیز به ارائه خدمات تحلیل و پردازش داده‌های مربوط به این حوزه می‌پردازند.

6- رباتیک و خدمات درمانی (Healthcare Robotics)

کمک در جراحی، ضدعفونی کردن اتاق‌، تزریق دارو، همراهی کردن بیمار، ایجاد توانایی انجام برخی اموراتی که بیمار به دلیل نقص یا بیماری از انجام آن‌ها بازمی‌ماند و … بخشی از دستاوردهای ورود ربات‌ها به حوزه خدمات درمانی است. از ربات‌های بسیار ریز تا ربات‌های بزرگ، از انجام امور خدماتی، تکراری و یا دارای خطر برای انسان تا همراهی بیمار و دادن روحیه و کمک به پزشکان در جراحی و امور درمانی، تقریبا چیزی دور از دسترس ربات‌ها در این روزها قرار ندارد. شرکت‌های مشغول در این حوزه این حقیقت را پیش‌بینی کردند و باعث تحقق آن شدند و حالا خیلی از مشکلات حل شده و خیلی از کارهای سخت یا خطرناک به کارهای ساده و امن تبدیل شده‌اند.

7- اینترنت اشیاء و تناسب اندام (IoT Fitness)

گوشی‌های موبایل، ساعت‌های هوشمند، تردمیل و دوچرخه ثابت، دستگاه‌های مخصوص طراحی شده برای پایش و تحلیل حرکت عضلات و ماهیچه‌ها و … هر کدام به نوعی در این حوزه سهمی دارند. مزایای استفاده از اینترنت اشیاء در تناسب اندام هم در فعالیت‌های فردی و هم در فعالیت‌های گروهی مشهود است. به عنوان مثال در فعالیت‌های گروهی در یک باشگاه، مربی می‌تواند به راحتی وضعیت هر شخص را مشاهده کند و توصیه‌های مخصوص را ارئه کند. همچنین هر کس از وضعیت خود و هم‌گروه‌هایش مطلع می‌شود که به انگیزه و نشاط فعالیت می‌افزاید. ثبت منظم و دقیق داده‌های مربوط به بدن و نحوه‌ی واکنش به فعالیت‌ها به رشد و در نظر گرفتن مسیر توسعه نیز کمک می‌کند.

8- اینترنت اشیاء و مراقبت سلامتی (IoT Health Care)

استفاده از اینترنت اشیاء در بحث‌های سلامت به هر دو سمت این خدمت (یعنی کادر درمان و بیماران) امکان راحتی و تسهیل انجام امور مختلف را می‌دهد. در دسترس بودن با کمترین محدودیت زمانی و مکانی، پایش وضعیت و اطلاع‌رسانی به موقع و خیلی دیگر از مزایای دیگر در این حوزه وجود دارد. شاید بتوان گفت تمرکز این حوزه بیشتر روی دریافت اطلاعات کافی و به موقع از فرد با توجه به استفاده از وسایل مختلف (مخصوص برای سلامتی یا فعالیت‌های روزمره) معطوف شده است تا برای جلوگیری از یک سری مشکلات استفاده شود.

9- جستجوی خدمات درمانی و پزشک (Doctor and Healthcare Service Search)

تعریف فعالیت شرکت‌ها در این حوزه با توجه به نام آن روشن است؛ امکان جستجو برای پزشک یا خدمات درمانی مورد نظر، ثبت و سفارش نوبت، امکان درخواست خدمات در منزل و … از جمله خدمات ارائه شده است. مانند هر بستر مشابه دیگری، این خدمات تاثیر مثبت را در هر دو سمت به وجود می‌آورند، مثلا یک پزشک می‌تواند هزینه منشی خود را کم کند، برنامه‌ریزی بهتری در اختیار داشته باشد و … از طرف دیگر مشتریان می‌توانند گزینه‌های مختلف را ببینند و از تجربیات دیگران آگاه شوند و در نهایت انتخابی که برایشان مناسب‌تر است را داشته باشند.

10- کلان داده پزشکی (Medical Big Data)

مانند هر صنعت دیگری در دنیای امروزه، در دنیای پزشکی و سلامت نیز داده‌های زیادی وجود دارد که در پیش‌بینی، تصمیم‌گیری و نتایج تاثیر دارند. هر روزه بر حجم این داده‌ها افزوده و تحلیل آن‌ها از عهده‌ی انسان بدون کمک کامپیوتر و هوش مصنوعی خارج می‌شود. برای پاسخگویی به این نیاز شرکت‌هایی با توسعه الگوریتم‌های مختلف و کار کردن روی داده‌های کلان سعی در کمک به پیش‌بینی، تصمیم‌گیری و درمان – چه در سطح فردی، چه در سطح جامعه – دارند.

11- آموزش و همراهی بیمار (Patient Engagement and Education)

داشتن همراه و مراقب در تمام طول بیماری، از زمان‌های حاد بودن و شدت بیماری تا زمانی‌که صرفا نیاز به مصرف دارو باشد، یکی از نیازهای اساسی بیماران است. خواه به دلیل نداشتن افراد نزدیک، خواه به دلیل دوری و گرفتاری نزدیکان، خیلی وقت‌ها افراد بیمار تنها هستند. تنهایی بیمار نه فقط برای کمک‌های فیزیکی در انجام امور مختلف بلکه برای حفظ روحیه نیز ضروری است. شرکت‌ها در این حوزه به این نیاز پاسخ می‌دهند و علاوه بر سعی در جبران کردن این خلاء، خدمات و آموزش‌های مختلفی را نیز هم برای بیماران و هم برای افرادی که کمک حال بیماران خواهند بود ارائه می‌دهند تا بتوانند همراه موثرتری برای دوستان و بستگان خود باشند.

12- (teleHealth)

هرگونه اقدام یا خدمت قابل ارائه به صورت غیرحضوری یا روش، فناوری و دستگاه‌های مرتبط با این مبحث را می‌توان در حوزه telehealth در نظر گرفت. ارتباط مستقیم با پزشکان در مواقع بیماری، تشخیص و معاینه از راه دور، رسیدگی به وضعیت بیمار و …! حتی در روندهای اخیر می‌توان به انجام اعمال جراحی از راه دور اشاره کرد.

13- اپلیکیشن‌های سلامت (Mobile Health Apps)

احتمالا تاکنون دست کم یک بار اینگونه اپلیکیشن‌ها را دیده یا استفاده کرده‌اید. اینکه برای کاهش یا افزایش وزن خود رژیم بگیرید، در هر زمان و مکانی که لازم داشتید بتوانید یک مربی در اختیار داشته باشید تا حرکات مختلف ورزشی را برای شما تشریح کند، یا کسی که به شما انرژی و انگیزه فعالیت بهتر و بیشتر را بدهد و …! اپلیکیشن‌های همراه زیادی در این حوزه ورود پیدا کرده‌اند که از قرار دادن آهنگ‌، ویدئو و کلیپ‌های ورزشی – انگیزشی تا امکان داشتن مربی خصوصی و آنلاین را برای شما فراهم می‌کنند. در این بخش نیز هوش مصنوعی نقش‌آفرینی خاص خود را دارد و خیلی از شرایط و داده‌ها توسط هوش مصنوعی تجزیه و تحلیل می‌شوند تا در حفظ و بهبودی سلامت به شما کمک کنند.

14- پایش از راه‌دور (Remote Monitoring)

پایش از راه‌دور در بسیاری از صنایع و حوزه‌های مختلف کاربرد دارد که در حوزه سلامت به امکان مراقبت و پیگیری برای بستگان یا پزشکان، پرستاران و موسسه‌های سلامت از بیماران در منزل اطلاق می‌شود. شرکت‌های این حوزه بستری مشابه شبکه‌های اجتماعی و وسایل ارتباطی ایجاد می‌کنند و علاوه بر امکان ارتباط، قابلیت‌های اطلاع‌رسانی، پایش توسط هوش مصنوعی، پیگیری‌ها و … را فراهم می‌آورند تا این بسترها بیش از پیش مناسب بحث پیگیری مراقبت درمان از راه دور باشند. نکته قابل توجه تفاوت این حوزه با telehealth است. پایش از راه‌دور در واقع زیرمجموعه telehealth بوده و به استفاده‌ی نوع مشخصی از فناوری برای تسهیل ارتباط و تعامل بین بیمار در خانه و کادر درمان اشاره دارد. در حالی‌که telehealth معنای وسیع‌تری دارد و دربرگیرنده‌ی صنعت، رویکرد و فناوری‌های فراهم کردن این امکان است.

15- سلامت جمعیت (Population Health)

سلامت حاصل شده در میان گروهی از افراد که شامل انتشار و توزیع همین سلامت در داخل گروه است را سلامت جمعیت گویند. هدف اصلی در اینجا رسیدگی و نگه‌داری از مهم‌ترین دارایی هر مجموعه، نیروی انسانی است. شرکت‌های مشغول در این حوزه به جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات می‌پردازند تا نیازها و شرایط مختلف هر فرد در مجموعه را شناسایی و برای آن راه حل ارائه دهند. پایش مجموعه و در نظر گرفتن نکات مختلف برای حفظ سلامت جسمی و روحی باعث افزایش بهره‌وری فرد و در نهایت مجموعه خواهد شد. با توجه به گستردگی و پیچیده بودن این امر، معمولا شرکت‌ها در این حوزه به استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل و پردازش داده‌ها می‌پردازند تا با استفاده از نتایج بدست آمده، راهکارهای مناسب را پیشنهاد دهند.

16- سایت‌های اطلاعات آنلاین (Online Information Sites)

در اختیار گذاشتن اطلاعات جدید، پیشنهاد روش‌های موثر و ثابت شده، تولید ویدئوهای انگیزشی و علمی، بررسی قدم به قدم علائم و وضعیت فرد و شناسایی مشکلات احتمالی، برقراری ارتباط با متخصصان، یادآوری و پیگیری‌های درمانی و … تنها بخشی از فعالیت‌های شرکت‌های فعال در این حوزه است.

17- پیام‌رسان‌های خدمات درمانی (Healthcare Messaging)

شرکت‌ها در این حوزه با طراحی و ارائه اپلیکیشن‌ها و بسترهای نرم‌افزاری لازم به پزشکان و پرستاران امکان ارسال اطلاعات پزشکی و هویتی بیمار در کنار حفظ قوانین محرمانگی این اطلاعات را فراهم می‌کنند. سهولت استفاده، تنظیمات ساده و سریع راه‌اندازی در مجموعه و دستگاه هر کاربر، قابلیت اطمینان بالا، رابط کاربری مناسب و … از سایر ویژگی‌هایی است که در کنار حفظ محرمانگی و امنیت اطلاعات باید رعایت شوند.

18- نوآوری‌های تغذیه (Nutrition Innovations)

توجه به تغذیه سالم و امور روزمره زندگی تمرکز اصلی شرکت‌های این حوزه است. حال برخی شرکت‌ها اقدام به تولید مواد غذایی مختلف (گاها جایگزین کامل) می‌کنند، برخی دیگر با توجه به شغل، ساعات کاری، سلیقه و سایر ویژگی‌های فرد، برنامه‌های غذایی، ورزشی و نکات لازم را ایجاد کرده و در اختیار کاربر قرار می‌دهند و در ادامه نیز به بررسی و التزام به اجرای آن‌ها کمک می‌کنند. برخی از این برنامه‌ها به صورت مدت‌دار و از پیش تعیین شده هستند ولی مواردی هستند که امکان تصمیم‌گیری در لحظه را هم به شما می‌دهند. به عنوان مثال اگر فردی به رستوران مراجعه کند، این احتمال وجود دارد که نتواند حتما وعده غذایی از پیش تعیین شده خود را تهیه کند ولی می‌تواند در همان لحظه گزینه متناسب با برنامه خود را با توجه به کمک برنامه‌های موجود انتخاب نماید.

19- شبکه پزشکان (Doctor Network)

شبکه‌های اجتماعی مخصوص پزشکان و متخصصان که به راحتی و در سریع‌ترین زمان ممکن می‌توانند نسبت به اطلاعات جدید بیماری‌ها و درمان آن‌ها دست پیدا کنند. به اشتراک گذاشتن اطلاعات موارد سخت یا نادر، گرفتن مشورت و نظر از سایر همکاران و سایر تجربیات به این وسیله به سهولت انجام می‌گیرد.

20- نجمن‌های آنلاین (Online Communities)

انجمن‌های آنلاین محل مناسبی برای جمع شدن طیف گسترده‌ای از افراد حول موضوع و هدفی مشخص هستند. در بحث سلامت، همواره بیماری‌ها و مشکلاتی وجود دارند که روند درمانی طولانی دارند یا عوارض و اثرات آن به صورت دائمی یا بلندمدت نیز با افراد خواهد ماند. تشکیل و حفظ اینگونه انجمن‌ها موقعیت مناسبی برای در ارتباط بودن با افراد مشابه خود ایجاد می‌کند. همچنین شرکت‌های این حوزه علاوه بر ایجاد بستر ارتباطی، با توجه به وضعیت هر فرد، محتوا و اطلاعات، مراقبت‌ها و اقدامات لازم را در دسترس وی قرار می‌دهند و به پیگیری و ادامه‌ی درمان شخص کمک می‌کنند.

21- بازاریابی خدمات درمانی (Healthcare Marketing)

جذب مشتریان، هدایت آن‌ها در طول مسیر بهره‌مندی از خدمات درمانی و حفظ رابطه‌ی آن‌ها با سیستم درمانی، هدف فرآیند استراتژیک و تعاملات طراحی شده‌ای است که به آن بازاریابی خدمات درمانی می‌گویند. مشتری اصلی این حوزه ارائه‌دهندگان بیمه و خدمات درمانی هستند که برای ارائه خدمات بهتر، ایجاد وفاداری در مشتریان، یافتن سریع کاستی‌ها و نارضایتی‌ها و در کل رشد کسب‌وکار خود و ایجاد یک شبکه کارآمد و پیشرو، از امکانات ایجاد شده استفاده می‌کنند. گستره خدمات این حوزه از ارائه و مدیریت تبلیغات هدفمند تا بهبود و پویاسازی وب‌سایت‌ها، بهینه‌سازی موتورهای جستجو (SEO) و مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) را در برمی‌گیرد.

22- بیمه سلامت (Health Insurance)

به کار گرفتن فناوری‌های جدید این امکان را می‌دهد تا انتخاب‌های متنوع و مخصوص به مشتری وجود داشته باشد. بررسی پرونده دیجیتال پزشکی و یا اپلیکیشن‌ها و رابط‌های کاربری مربوطه برای ارائه طرح‌های متناسب با شخص، کوتاه شدن فرآیند اعلام، بررسی و پرداخت هزینه‌ها، جامعیت و یکپارچه کردن اطلاعات لازم برای کاهش بروز خطا یا اختلافات را می‌توان به عنوان برخی از مزیت‌ها و تلاش‌های استارتاپ‌های این حوزه نام برد.

در ادامه می توانید اینفوگرافیک صنعت سلامت را مشاهده کنید. برای دریافت تصویر با کیفیت، روی عکس کلیک کنید.